Udar mózgu: objawy, przyczyny, pierwsza pomoc i leczenie

Udar mózgu ( dawniej nazywany apopleksją, obecnie znany także jako incydent mózgowo- naczyniowy, z angielskiego cerebro-vascular accident, CVA, z łaciny apoplexia cerebri ) mianem takim określa się grupę klinicznych objawów, które mają związek z pojawieniem się nagłego ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia pracy mózgu, wystąpienie jego wynika z nieprawidłowości w krążeniu mózgowym, natomiast czas trwania przekracza 24 godziny.

Udar mózgu wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej – im szybciej zostanie udzielona pomoc tym mniejsze nastąpią uszkodzenia w obrębie mózgu.

Podział

  • krwotoczny – spowodowany wylewem krwi do mózgu ( krwotoki śródmózgowe, krwotoki podpajęczynówkowe ),
  • niedokrwienny– spowodowany zatamowaniem dopływu krwi do mózgu; ten rodzaj udaru może także zostać wtórnie ukrwotoczniony.

Czynniki ryzyka

  • wiek – udary najczęściej występują w osób starszych, ( średni wiek zachorowań to około 70 lat ), od 55 roku życia co każde 10 lat ryzyko zachorowania wzrasta dwukrotnie,
  • płeć – częściej chorują mężczyźni,
  • uwarunkowania genetyczne i rodzinne ( stwierdzenie występowania udaru w wywiadzie rodzinnym, dziedziczne uwarunkowane zespoły mogące wywołać stany zakrzepowe, hiperhomocysteinemia ),
  • etniczne – rasa żółta oraz czarna,
  • przebyte we wcześniejszym czasie udary,
  • choroby serca ( migotanie przedsionków ),
  • nadciśnienie tętnicze,
  • cukrzyca,
  • zakażenia,
  • zaburzenia gospodarki lipidowej,
  • choroby naczyniowe ( zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej, dysplazja włóknisto- mięśniowa ),
  • otyłość,
  • palenie papierosów,
  • nadużywanie alkoholu,
  • zespół bezdechu sennego,
  • dna moczanowa,
  • niedoczynność tarczycy,
  • przebyty udar bądź przemijający atak niedokrwienny (TIA),
  • zaburzenia krzepnięcia, w tym polekowe, hiperfibrynogenemia,
  • stosowanie amfetamin, kokainy.

Udar krwotoczny

Jest to nagły wylew krwi do mózgu z naczynia, które uległo pęknięciu, powoduje to zniszczenie utkania mózgu.

Krwotok podpajęczynówkowy

Udar wywołany wskutek krwotoku podpajęczynówkowego stanowi jedynie około 5% wszystkich udarów. Jego przyczyną jest zwykle pęknięcie tętniaka bądź też innych wad naczyniowych.

Krwotok śródmózgowy

To około 10-15 % wszystkich udarów. Do krwawienia dochodzi zwykle w pobliżu jąder podstawy oraz torebki wewnętrznej.

Przyczyny

  • najczęściej – nadciśnienie tętnicze,
  • tętniaki,
  • malformacje naczyniowe,
  • angiopatia skrobiawicza,
  • skazy krwotoczne,
  • zażycie amfetaminy lub kokainy.

Objawy udaru krwotocznego

  • ogólny stan pacjenta ulega nagłemu pogorszeniu ( następuje to zazwyczaj po dużym wysiłku bądź stresie ),
  • bardzo silny ból głowy,
  • wymioty,
  • nudności,
  • w ciągu kilku minut następuje utrata przytomności,
  • następuje rozwój stanu śpiączkowego,
  • połowiczne porażenie,
  • objaw fajki ( opadanie kącika ust po stronie porażonej ),
  • mogą pojawić się objawy oponowe,
  • umiejscowienie krwotoku w móżdżku zwiększa ryzyko wklinowania.

Udar niedokrwienny

Wywołuje go gwałtowne zahamowanie dopływu krwi do mózgu, które jest efektem zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych. Występuje on najczęściej ze wszystkich rodzajów udarów, ponieważ stanowi aż 85-90% zachorowań.

Przyczyny

  • występowanie zmian miażdżycowych,
  • zaburzenia rytmu serca ( głównie migotanie przedsionków ),
  • wady zastawek,
  • niedrożność tętnic zaopatrujących mózg ( zakrzep ),
  • zaburzenia krzepnięcia,
  • ostry zawał serca,
  • zmiany zapalne naczyń.

Objawy udaru niedokrwiennego

Nie wszystkie przedstawione poniżej objawy muszą wystąpić.

  • pojawienie się niedowładu lub paraliżu jednej połowy ciała, objaw ten jest najsilniej odczuwany w zakresie możliwości poruszania kończynami; pojawia się nagle w ciągu dnia, po wysiłku fizycznym, stresie lub rano, zaraz po przebudzeniu,
  • osłabienie lub całkowita utrata czucia po jednej stronie ciała,
  • zaburzenia mowy ( afazja ),
  • zaburzenia rozumienia mowy ( dyzartria ),
  • zaburzenia w wykonywaniu precyzyjnych ruchów, nie wynikające z niedowładu ( apraksja ),
  • zaburzenia czytania ( aleksja ),
  • zaburzenia pisania ( agrafia ),
  • zaburzenia w rozpoznawaniu i rozróżnianiu różnych obiektów ( agnozja ),
  • problemy z zapamiętywaniem nowych informacji ( amnezja ),
  • zaburzenia przełykania ( dysfagia ),
  • zaburzenia zdolności liczenia ( akalkulia ),
  • zaburzenia widzenia w określonym zakresie pola widzenia – niedowidzenie,
  • możliwe są napady padaczkowe,
  • możliwe są zaburzenia świadomości,
  • możliwe jest majaczenie, urojenia, omamy.

Diagnostyka

W tym schorzeniu początkowo najistotniejsze znaczenie ma zróżnicowanie pomiędzy udarem niedokrwiennym a krwotocznym. Konieczne jest jak najszybsze wykonanie tomografii komputerowej głowy, aby możliwe było wczesne podjęcie odpowiedniego leczenia. Jeśli TK pozostawia wątpliwości zdarza się, że rozstrzygającym badaniem jest rezonans magnetyczny. Obydwa badania neuroobrazowe dają możliwość wykluczenia innej niż udar niedokrwienny przyczyny chorób mózgu – np. guza śródczaszkowego.

Wykonanie badania angiografii tętnic domózgowych daje możliwość precyzyjnego stwierdzenia, która z nich jest niedrożna przy udarze niedokrwiennym. Dzięki temu można podjąć inwazyjne leczenie wewnątrznaczyniowe ( stentowanie lub usunięcie skrzepu – mechaniczna trombektomia, angioplastyka ).

Aby ustalić miejsce powstania zatoru wykonuje się badanie ultrasonograficzne echokardiografię i arteriografię.

Leczenie udaru i pierwsza pomoc

Udzielenie pierwszej pomocy w przypadku udaru:

Udar stanowi sytuacje bezpośrednio zagrażającą życiu. Niezwykle istotny jest czas jaki upłynie od momentu pojawienia się pierwszych objawów do postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Jeśli więc podejrzewamy wystąpienie udaru osobę taką należy możliwie jak najszybciej przewieść do szpitala lub niezwłocznie wezwać pogotowie.

Najlepiej jeśli chory trafi na specjalistyczny oddział udarowy. Jeśli jest to możliwe lepiej unikać przewożenia go do niewielkiego miejscowego ośrodka, który nie posiada możliwości zagwarantowania choremu właściwego wczesnego postępowania terapeutycznego. W ośrodku powinny znajdować się odpowiednie urządzenia do diagnostyki obrazowej, jak rezonans magnetyczny i tomograf, oddział chirurgii naczyniowej i chirurgii czaszki posiadające całodobowy ostry dyżur, a także zespół mogący zapewnić leczenie trombolityczne.

Jeśli podejrzewamy udar koniecznie zabezpieczamy czynności życiowe i układamy chorego w bezpiecznej pozycji, aby uniknąć zapadania się języka lub zachłyśnięcia się wymiocinami. Koniecznie natychmiast wzywamy karetkę pogotowia z wyposażeniem reanimacyjnym i do ich przyjazdu monitorujemy oddech i krążenie chorego.

Postępowanie ogólne:

  • monitoring funkcji życiowych,
  • monitoring ciśnienia tętniczego – konieczne jest unikanie gwałtownego obniżenia ciśnienia ponieważ może to spowodować zmniejszenie przepływu krwi mózgowej,
  • uzupełnianie wodno-elektrolitowych niedoborów,
  • leki przeciwzakrzepowe ( np. heparyna ),
  • w niektórych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne,
  • endarterektomia,
  • angioplastyka tętnic mózgowych,
  • rehabilitacja.
Może ci się spodobać również
Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.