Ospa wietrzna: objawy, przyczyny i leczenie

On sie 7, 2012 1

Ospa wietrzna to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych u dzieci. Jednokrotne zachorowanie daje najczęściej trwałą odporność. Po zakończeniu choroby herpesvirus VZV, który powoduje popularną wiatrówkę pozostaje w uśpionej formie w zwojach czuciowych nerwów czaszkowych oraz rdzeniowych do końca życia.

Zdarza się, że w momencie znacznego spadku odporności organizmu ulega on reaktywacji – wówczas pacjent przechodzi półpaśca.

Powszechność ospy

Dawniej bardzo ciężko było ustrzec dzieci od zachorowania na ospę. Wirus panował w przedszkolach i szkołach i były okresy swoistych epidemii. Po wprowadzeniu szczepienia przeciw ospie wietrznej znacząco spadła ilość zachorowań i wydawało się, że udało się zapobiec ciągłym epidemią tej zakaźnej choroby. Niestety obecnie wielu rodziców odmawia szczepień dla swoich dzieci. Powody są różne jednak taka postawa jest bardzo często i szeroko krytykowana przez specjalistów. Tak ukierunkowane podejście do sprawy spowodowało, że obecnie w przedszkolach oraz szkołach znów rozpoczynają się epidemię groźnych chorób zakaźnych. W tej sytuacji najbardziej pokrzywdzeni są dzieci i rodzice, którzy szczepią swoje maluchy, a i tak są one narażone na bezpośredni kontakt z wirusem.

Drogi zakażenia ospą

Ospa to choroba charakteryzująca się wysoką zarażalnością. Do jej rozprzestrzeniania się dochodzi bardzo łatwo poprzez prądy powietrzne – dlatego właśnie choroba otrzymała przydomek „wietrzna”. Zarażamy się od siebie drogą kropelkową oraz w czasie bezpośredniego kontaktu z osobą chorą. Wirus zlokalizowany jest w pęcherzykach, które występują na ciele chorego w czasie trwania choroby.

Kto choruje i ile trwa ospa

Grupą wiekową wśród której najczęściej notuje się zachorowania na ospę są dzieci w wieku od 5 do 14 roku życia. Chorują oczywiście również młodsze dzieci – jednakże u noworodków oraz niemowląt i malutkich dzieci schorzenie może mieć bardzo ciężki przebieg i wymagać pobytu w szpitalu ponieważ ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Zdarzają się również przypadki zachorowań pośród osób dorosłych – tutaj przebieg również jest znacznie cięższy niż u dzieci. Choroba rozwija się od 10 do 21 dni, najczęściej około 14. O dużym stopniu zakażalności można mówić już na 2-3 dni przed pojawieniem się na ciele wysypki. Typowa wiatrówka trwa około 7 dni, a osoba chora powinna być w tym czasie izolowana.

Ospa wietrzna u dzieci

Ospa wietrzna to choroba, która występuje w większości przypadków właśnie u dzieci. Najczęściej chorującą grupą są przedszkolaki. Jej przebieg jest zazwyczaj dosyć łagodny, a powikłania pojawiają się stosunkowo rzadko. Schorzenie jest jednak niezwykle dokuczliwe dla małego dziecka.

Pierwsze symptomy

Zanim pojawią się pierwsze zmiany na skórze, które bezpośrednio pozwolą na stwierdzenie wiatrówki, dziecko przez 2-3 dni miewa lekki katar, stan podgorączkowy, jest osłabione czy odczuwa ból głowy. W tym czasie już może zarażać wirusem. Właśnie ta wczesna faza prowadzi do zwiększonego rozsiewu ospy, gdyż mylimy zakaźną chorobę z delikatnym przeziębieniem i dziecko nie jest izolowane.

Jak przebiega ospa u dziecka?

W miarę rozwoju choroby powoli wzrasta temperatura ciała dziecka. Może osiągnąć poziom nawet 40 stopni. Wysypka uwidacznia się najczęściej początkowo na tułowiu, po upływie 2-3 dni od pojawienia się pierwszych objawów. Charakterystyczny jest jej silny świąd. Zmiany na skórze początkowo przypominają jedynie lekko różowe plamki, następnie przekształcają się w grudki, na których szczycie z czasem pojawiają się pęcherzyki z treścią surowiczą. Wysypka w krótkim czasie rozprzestrzenia się na całe ciało dziecka – twarz, ramiona, uda, skóra głowy. Pęcherzyki, które po kilku dniach przekształcają się w strupki i odpadają po około tygodniu wydają się pokrywać niemal całą powierzchnię skóry.

Pielęgnacja dziecięcej skóry podczas ospy

Codzienne kilkuminutowe kąpiele w wodzie z nadmanganianem potasu – ma ona jasno różowy kolor,
Pęcherzyki smarujemy gencjaną,
Przy kąpieli nie używamy gąbek, zaś po kąpieli skórę jedynie delikatnie osuszamy ręcznikiem – unikamy pocierania,
Dziecko powinno mieć krótko obcięte paznokcie, często myć ręce, jeśli zachorowało młodsze dziecko na noc warto zakładać bawełniane rękawiczki,
W przypadku wystąpienia zmian na skórze w okolicach intymnych przygotowujemy nasiadówki z ciepłej wody z rumiankiem (jeśli dziecko nie ma na niego alergii),
Jeśli pojawia się wysypka w buźce dziecka zwykle traci ono apetyt dobrym rozwiązaniem będą wówczas płynne pokarmy i papki – jednak nie powinny być kwaśne ani drażniące,
Dziecko powinno spożywać duże ilości płynów – najlepiej jeśli będzie to niegazowana woda mineralna.

Jakie mogą wystąpić powikłania ospy u dzieci?

Róża,
Ropowica,
Ropne zapalenie skóry,
Półpasiec,
Zapalenie płuc,
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
Zapalenie móżdżku,
Zapalenie mózgu.

Jak leczy się ospę u dzieci?

Z uwagi na to, że jest to choroba o podłożu wirusowym leczenie skupia się przede wszystkim na objawach czyli zbijaniu gorączki oraz złagodzeniu dokuczliwego świądu skóry. Lekarze przepisują dzieciom leki przeciwhistaminowe oraz o działaniu uspokajającym, która maja pozwolić im na spokojniejsze przespanie nocy. Jedynie w pojedynczych przypadkach podawana jest immunoglobulina oraz leki przeciwwirusowe.

Szczepienie

Szczepienie przeciw ospie nie należy do listy szczepień obowiązkowych. Można jednak szczepić na nią już małe dziecko. Ospa w dzieciństwie jest zwykle dość łatwo przechodzona i daje trwałą odporność na tą chorobę, jednak w późniejszym wieku może dojść do zachorowania na półpasiec. Zdania co do słuszności tego szczepienia są podzielone jedni uważają, że ospę lepiej przechorować, inni natomiast, że uchronić dziecko przed zachorowaniem podając szczepionkę, która wykazuje wysoki poziom skuteczności.

Objawy ospy wietrznej

Wśród objawów ospy wietrznej wymienić należy:

Podwyższona temperatura ciała,
Pierwsze wystąpienie wysypki następuje około doby później niż gorączka – pierwszym etapem są niewielkie plamki w kolorze czerwonym, następnie przekształcają się w grudki, potem krosty i ostatecznie tworzą strupki,
Powstałe w ostatniej fazie strupki odpadają i pozostają po nich delikatne przebarwienia na skórze a w niektórych przypadkach blizny,
Bóle głowy,
Ogólnie złe samopoczucie,
Silny świąd.

Lokalizacja zmian

Zmiany w przebiegu ospy wietrznej pojawiają się w takich lokalizacjach jak : tułów, kończyny, twarz, owłosiona skóra głowy, błona śluzowa jamy ustnej, błona śluzowa narządów płciowych.

Najważniejszym pytaniem jest : jak wygląda ospa? Zanim udamy się z dzieckiem do lekarza z pierwszymi objawami najczęściej snujemy własne przypuszczenia co do schorzenia, dlatego warto choć orientacyjnie zapoznać się ze zdjęciami przypadków schorzenia, aby wiedzieć czego spodziewać się u naszej pociechy.

Powikłania

Ospa wietrzna jest chorobą na tle wirusowym. Jej zaniedbanie lub nieprawidłowe leczenie mogą spowodować szereg objawów i chorób niepożądanych, które pojawią się już po zakończeniu leczenia. Bardzo ryzykowny dla zdrowia jest również okres tygodnia do dwóch po chorobie, kiedy odporność organizmu jest osłabiona. Do powikłań ospy wietrznej zaliczamy:

Wtórne zakażenie zmian na skórze na tle bakteryjnym,
Zapalenie ucha środkowego,
Zapalenie płuc,
Zapalenie mózgu,
Ostra ataksja móżdżkowa,
Zapalenie wątroby,
Zapalenie stawów,
Kłębuszkowe zapalenie nerek,
Jeśli chorowała kobieta w ciąży może dojść nawet do zgonu dziecka.

Ospa wietrzna u dorosłych

Szacunkowe dane wskazują, że około 90% ludzi przechodzi ospę wietrzną w okresie dzieciństwa. Z tego powodu zachorowania na nią wśród osób dorosłych są stosunkowo rzadkie. Choroba charakteryzuje się podobnymi objawami jak te pojawiające się u dzieci, jednak przebieg całego schorzenia u dorosłego jest dużo ciąży i u większego procenta osób notuje się poważne powikłania po ospie.

Czy jeśli chorowałem na ospę w dzieciństwie nic mi nie grozi?

Rodzice często obawiają się zachorowania i niezdolności do pracy przez dłuższy okres w sytuacji gdy ospa atakuje ich pociechy uczęszczającego do przedszkola bądź szkoły. Z całą pewnością można powiedzieć, że jeśli przeszli wiatrówkę w okresie własnego dzieciństwa zachorowanie już im nie grozi, gdyż choroba daje trwałą odporność. Istnieje jednak ryzyko pojawienia się półpaśca, który wywołany jest przez ten sam wirus, uśpiony w zwojach czuciowych nerwów czaszkowych oraz rdzeniowych. Jednak w tym przypadku do zachorowania nie jest konieczny kontakt z osobą chorą na ospę czy półpaśca wystarczy jedynie okres silnie osłabionej odporności organizmu aby doszło do reaktywacji wirusa.

Co zrobić jeśli nie chorowałem na ospę w dzieciństwie?

Jako najlepsze i najrozsądniejsze rozwiązanie lekarze wskazują zastosowanie szczepienia. Wykazują one wysoką skuteczność i mogą uchronić nas przed zachorowaniem na ospę wietrzną po raz pierwszy w wieku dorosłym.

Objawy, leczenie, powikłania

Objawy wiatrówki u osób dorosłych są takie same jak te u dzieci, z tym wyjątkiem że sam przebieg schorzenia jest bardzo ciężki.

Leczenie podobnie jak u najmłodszych opiera się na podawaniu leków obniżających temperaturę ciała, przeciwświądowych oraz o działaniu przeciwbólowym. W niektórych przypadkach lekarze zalecają wdrożenie acyklowiru czyli leku przeciwwirusowego.

Powikłania ospy u osób dorosłych są bardzo częste i poważne. Najłagodniejszym z nich jest bakteryjne nadważenie skóry w miejscach gdzie występowały zmiany. Może jednak również dojść do zapalenia mózgu, zapalenia mięśnia sercowego, kłębuszkowego zapalenia nerek, zapalenia stawów, zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, zapalenia ucha środkowego czy zapalenia płuc. W skrajnych i rzadkich przypadkach choroba może doprowadzić do śmierci, dlatego nie należy jej lekceważyć i ściśle stosować się do zaleceń lekarza.

Leczenie ospy wietrznej

Ospa wietrzna to choroba o podłożu wirusowym. Z tego powodu leczy się ją niemal wyłącznie objawowo. Wszelkie działania mają na celu poprawę samopoczucia osoby chorej oraz zminimalizowanie dokuczliwego świądu skóry. Jeśli zachoruje dziecko bądź dorosły, którego odporność jest w znacznym stopniu osłabiona wykorzystuje się w leczeniu lei o działaniu antywirusowym takie jak acyklowir – pomaga on złagodzić objawy, skrócić czas trwania choroby oraz minimalizuje ryzyko pojawienia się powikłań.

Do innych działań terapeutycznych należą:

Podawanie leków przeciwgorączkowych – w czasie choroby pojawia się wysoka temperatura ciała, jej zbijanie należy rozpocząć gdy dojdzie do 38 stopni.
Podawanie leków przeciwbólowych – jeśli choremu doskwiera ból głowy.
Leki zmniejszające świąd – płynne pudry, maści, syropy,
Higiena – codzienne krótkie kąpiele w letniej wodzie z dodatkiem środka odkażającego np. nadmanganianu potasu, w przypadku małych dzieci zaleca się również obcięcie paznokci u rączek króciutko i dbanie o ich czystość aby uniknąć nadważania ran.

Szczepienie przeciw ospie

Ma charakter profilaktyczny. Nie należy do grupy szczepień obowiązkowych, jednak istnieje możliwość odpłatnego podania go już małym dzieciom, które z całą pewnością w ten sposób mogą zostać ochronione przed zachorowaniem. Osoba dorosła, która wcześniej nie chorowała na ospę, a miała kontakt z osobą chorą może zaszczepić się w ciągu 72 godzin. Przyjęcie takiego zastrzyku, może ale nie musi uchronić przed zachorowaniem, jednak jeśli i tak dopadnie nas ospa będzie miała znacznie łagodniejszy przebieg.