Padaczka (epilepsja): objawy, przyczyny, podział i leczenie
Padaczka ( inaczej epilepsja, historyczna nazwa kaduk ) jest schorzeniem, które cechuje wiele różnych i często powiązanych ze sobą przyczyn. Nie w każdym przypadku możliwych jednoznacznie do określenia. Schorzenie to polega na występowaniu tzw. napadów padaczkowych.
Wystąpienie napadu padaczkowego świadczy o pojawieniu się chwilowych zaburzeń w pracy ludzkiego mózgu. Są to silne, gwałtowne, nagłe oraz samorzutne wyładowania w komórkach nerwowych powstające na tle bioelektrycznym.
Objawy padaczki
- drgawki,
- szczękościsk,
- wygięcie ciała w łuk,
- naprężenie ciała,
- niekontrolowane oddanie moczu,
- ślinotok,
- utrata przytomności,
- drżenie w kąciku ust,
- drżenie kciuka,
- mrowienie na ciele,
- utrata świadomości.
Podział
Padaczka to powszechne schorzenie, choruje na nią aż 400 tysięcy osób w Polsce (około 1%).
Rodzaje napadów padaczkowych według Gestaut’a:
- padaczki uogólnione:
- uogólnione pierwotnie,
- uogólnione wtórnie,
- uogólnione nieokreślone.
- Padaczki częściowe,
- Padaczki nieklasyfikowane.
Padaczki uogólnione
- napady małe ( petit mal ) – ich występowanie obserwuje się zazwyczaj u dzieci, cechą charakterystyczną są krótkie zaburzenia świadomości, bez utraty przytomności, dziecko sprawia wrażenie jakby na chwile się zagapiło po czym wraca do przerwanej czynności,
- napady miokloniczne – nie występuje utrata przytomności, dochodzi do kilku zrywań w niektórych grupach mięśniowych,
- napady atoniczne – osoba chora nagle upada, jakby ugięły się pod nią kolana i traci przytomność na kilka minut,
- napady toniczno-kloniczne (grand mal) – osoba chora nagle upada na ziemię, dochodzi do utraty przytomności, wyprężenia kończyn oraz tułowia, czasami następuje przygryzienie języka, ślinotok, pojawia się zsinienie w wyniku bezdechu, zaburzenie funkcji zwieraczy ( faza toniczna) – te wszystkie objawy trwają przez zaledwie kilka sekund po czym rozpoczyna się mechaniczne zrywanie – drgawki kończyn oraz tułowia. Utrzymują się one do 5 minut ( faza kloniczna ). Napad może opierać się również tylko na jednej z tych dwóch faz ( toniczna lub kloniczna ).
Padaczki częściowe
- napady częściowe proste,
- napady częściowe złożone – psychosensoryczne, psychomotoryczne, emocjonalne i intelektualne, trzewno- wegetatywne,
Padaczki wynikające z wieku
- zespół Westa,
- zespół Ohtahary,
- zespół Lennoxa-Gastauta,
- padaczka Rolanda,
- zespół Friedmana – piknolepsja
- zespół Landaua-Kleffnera.
Napady padaczkowe ogniskowe, objawowe
- padaczka skroniowa,
- padaczka czołowa,
- padaczka potyliczna,
- padaczka ciemieniowa,
- padaczka Kożewnikowa,
- padaczki mieszane, np. potyliczno- czołowa.
Padaczki o konkretnej przyczynie
- padaczka poudarowa,
- padaczka w guzach mózgu,
- padaczka alkoholowa,
- padaczka polekowa,
- padaczka kraniotomii,
- padaczka poinfekcyjna,
- padaczka odruchowa ( wywoływana przez powtarzalne bodźce świetlne lub akustyczne ).
Przyczyny stanów padaczkowych
Z cała pewnością padaczka nie jest schorzeniem dziedzicznym. Możliwe jest natomiast odziedziczenie niskiego progu pobudliwości komórek nerwowych w mózgu. Niestety, pomimo licznych badań i starań naukowców, nadal w większości przypadków napadów padaczkowych niemożliwe jest ustalenie określonej przyczyny zachorowania.
Czynniki wywołujące
Czynnikami predysponującymi do pojawienia się napadów padaczkowych są:
- przejście operacji na otwartym mózgu, w wyniku nowotworu, wylewu krwi do mózgu, tętniaka,
- urazy mózgu,
- padaczka odruchowa – wyzwalają ją różnego rodzaju bodźce zewnętrzne,
- zmiany aktywności falowej mózgu – stan padaczkowy może wystąpić w momencie przejścia ze snu do czuwania i na odwrót,
- zmiany hormonalne – epilepsje mogą spowodować zmiany hormonalne w trakcie menstruacji, kobiety są bardziej narażone na atak padaczkowy w końcowej fazie cyklu, także zmiany pojawiające się w wyniku dojrzewania mogą wywołać padaczkę,
- stany gorączkowe,
- zmęczenie,
- brak snu,
- zmiany emocjonalne,
- biochemiczne: obniżenie progu pobudliwości neuronów wywołany np. poprzez zaburzenia elektrolitowe, zaburzenie równowagi między neuroprzekaźnikami hamującymi i pobudzającymi, zaburzenia w pracy pompy sodowo- potasowej, pojawiające się w wyniku niedoboru energii,
- fizjologiczne stany organizmu ( zmniejszona zawartość CO2 we krwi, niedotlenienie, hiperwentylacja, niewydolność adrenergiczna, niedocukrzenie, zbyt wysoki poziom progesteronu, zaburzenia wodno- elektrolitowe.
Leczenie padaczki
- postawienie pewnej diagnozy – wykluczenie innych stanów chorobowych, których usunięcie mogłoby wyeliminować przyczynę powstawania drgawek,
- jeśli jest to możliwe przyjmowanie jednego leku kontrolującego napady padaczkowe, stosowanie większej ilości leków jedynie w sytuacji gdy monoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów,
- rozpoczynanie leczenie – leki wprowadzane powoli w celu ustalenia odpowiedniej dawki,
- odstawianie leków –opiera się na stopniowym zmniejszaniu dawki,
- zmiany leków- stopniowo, jeden powoli odstawiamy wprowadzając nowy,
- leczenie jest długotrwałe,
- odpowiednie dobieranie leków do konkretnych napadów,
- w niektórych przypadkach kontrolowanie poziomu leku w surowicy krwi,
- stosowanie odpowiednio dużej, właściwie dobranej dawki leku.
Pierwsza pomoc w napadzie padaczkowym
- pozycja boczna ustalona – jeśli jest to możliwe układamy chorego na boku, aby się nie zakrztusił, jeśli nie pozostawiamy na plecach,
- nie wolno wkładać niczego pod głowę ( poduszki, kurtki, koca itp. ) – może to spowodować zapadnięcie się języka i utrudnienie oddychania,
- nie wolno podawać nic do picia,
- ochrona głównie głowy i kręgosłupa przed okaleczeniem o pobliskie przedmioty – podtrzymanie obiema rękami na boku, nie podnosząc głowy,
- drgawek nie powstrzymujemy na siłę,
- rozpinamy pasek, kołnierz koszuli w celu ułatwienia oddychania,
- nie wkładamy szczególnie nic twardego pomiędzy zęby i nie otwieramy na siłę zaciśniętych szczęk,
- zachowujemy spokój,
- pogotowie wzywamy dopiero jeśli drgawki nie ustępują po około 2-3 minutach,
Po zakończonym ataku osoba chora może mieć problemy mówieniem, logicznym kontaktem, kojarzeniem faktów a nawet chodzeniem. Spokojnie tłumaczymy co się stało i pomagamy usiąść lub dojść do łóżka. Pozwalamy odpocząć. Upewniamy się czy w trakcie ataku nie doszło do mimowolnego oddania moczu lub kału i ewentualnie pomagamy choremu.
Najlepiej jeśli po ustaniu ataku chory położy się spać na 1-2 godziny, gdyż napad stanowi duży wysiłek fizyczny i umysłowy dla organizmu.
Zalecane jest wezwanie pogotowia po każdorazowym napadzie lub bezzwłoczne skontaktowanie się z lekarzem prowadzącym.
W przypadku napadu przebiegającego bez utraty przytomności należy osobę chorą asekurować aby nie zrobiła sobie krzywdy. Ma ona zachwiane procesy poznawcze, więc próby nawiązywania z nią kontaktu słownego są bezcelowe.
Zwykle po ataku ma ona świadomość tego co się stało, a funkcje myślenia powracają. Jest ona równie wyczerpana co osoba po ataku dużym dlatego należy umożliwić odpoczynek.
Ciekawostki
- dzień zakochanych- 14 lutego jest jednocześnie Dniem Chorego na Padaczkę, zaś patronem osób chorych na tę przypadłość jest św. Walenty,
- Epileptologia to dziedzina neurologii poświęcona leczeniu i badaniu padaczek.