Zaburzenia nerwicowe: objawy, podział i leczenie

Zaburzenia nerwicowe (potocznie nerwice, neurozje) stanowią grupę schorzeń psychicznych charakteryzujących się urozmaiconą symptomatyką, które określa się jako zespół zaburzeń narządów, zakłócenia procesów psychicznych, psychogenne zaburzenia emocjonalne oraz patologiczne formy zachowań, które pojawiają się w jednakowym czasie i są ze sobą powiązane.

Czynnikiem odróżniającym nerwice od psychozy jest fakt, iż osoby na nią cierpiące zwykle zdają sobie sprawę z tego jak absurdalne pojawiają się u nich objawy ( lęki, fobie ) lub z nie istnienia żadnych podstaw do występujących objawów somatycznych. Mimo to odczuwają przymus ich powtarzania.

Objawy nerwicy

1. objawy somatyczne:
   • zanik czucia ( analgezja, anestezja ) niektórych obszarów skóry,
   • zaburzenia wzroku,
   • zaburzenia słuchu,
   • nadmierna wrażliwość na bodźce,
   • problemy z oddychaniem,
   • poczucie ciasnoty w klatce piersiowej,
   • pojawianie się porażeń narządów ruchu lub niektórych ich części,
   • ból żołądka,
   • ból serca,
   • napięciowy ból głowy,
   • ból kręgosłupa,
   • zawroty głowy,
   • kołatanie serca,
   • drżenie kończyn,
   • nagłe uderzenie gorąca,
   • zaburzenia w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych,
   • zespoły symptomów charakterystycznych w przebiegu niektórych chorób lub stanów fizjologicznych ( zaburzenia mowy, urojona ciąża, napady drgawek podobne jak przy padaczce, zaburzenia równowagi itp.),
   • zaburzenia seksualne ( np. anorgazmia, zaburzenia erekcji, zaburzenia tożsamości płciowej, przedwczesny wytrysk ).
2. zaburzenia funkcji poznawczych:
   • natręctwa ruchowe,
   • natręctwa myślowe,
   • trudność ze skoncentrowaniem uwagi,
   • zaburzenia pamięci,
   • odczuwanie subiektywnie zmian w percepcji rzeczywistości ( np. derealizacja ).
3. zaburzenia emocji:
   • fobie – stanowią patologiczny, niewyjaśniony lęk przed niektórymi zwierzętami ( np. pająk czy mysz ), przedmiotami ( np. ostre narzędzia ), lub sytuacjami ( lęk przed zamkniętą przestrzenią- klaustrofobia, przed otwartą przestrzenią – agorafobia, lęk przed wyjazdami, przed tłumem, ekspozycją społeczną, autobusami itp. ),
   • nagłe napady lęku,
   • lęk wolnopłynący oraz niepokój, którego nie można precyzyjnie określić,
   • brak motywacji,
   • apatia,
   • stany podwyższonego napięcia, odczuwanie poirytowania,
   • utrata zdolności poczucia przyjemności ( anhedonia ),
   • labilność emocjonalna,
   • pojawienie się zaburzeń snu ( zwykle bezsenności ),
   • przygnębienie.

Podział

do zaburzeń nerwicowych zalicza się:

1. • zaburzenia obsesyjno- kompulsywne ( dawniej nazywane nerwicą natręctw ),
   • zaburzenia lękowe ( w tym fobie ),
   • zaburzenia dysocjacyjne ( konwersyjne ),
   • reakcje pojawiające się w wyniku silnego stresu oraz zaburzenia adaptacyjne,
   • zaburzenia pojawiające się w charakterze objawów somatycznych.

podział zaburzeń nerwicowych według Antoniego Kępińskiego:

1. nerwica hipochondryczna – ogólne uczucie ciągłej choroby, uwaga skupiana jest na doznaniach, osoba dotknięta tą przypadłością wpada w błędne koło, które opiera się na nieustannej interpretacji i transformacji objawów,
2. nerwica neurasteniczna – odczuwanie zmęczenia, które nie jest adekwatne w danej sytuacji, procesy poznawcze ulegają spowolnieniu,

• • hiposteniczna – osłabienie jest ogólne i nie posiada podłoża organicznego,
  • hipersteniczna – poczucie rozdrażnienia, połączone z objawami somatycznymi: derealizacja, lękliwość, bóle głowy (tzw. kask), hipersomnia,

3. nerwica depresyjna – zahamowanie psychoruchowe, odczuwanie smutku, apatia,
4. nerwica lękowa– fobia
5. nerwica histeryczna – lęk zostaje przeniesiony na stronę somatyczną – intensywność, ekspansja symptomów, teatralność,
6. nerwica anankastyczna – wyobrażenia oraz rytuały, które zmniejszają lęk, zespoły natręctw oraz zachowań kompulsywnych.

Leczenie nerwicy

Ogólnie przyjęte zostało, że podstawową formą leczenia zaburzeń nerwicowych jest psychoterapia. Pozwala ona na zmianę zachowania oraz interpretacji występujących objawów oraz bodźców lękotwórczych. Dzięki temu pacjent ma możliwość przerwania błędnego koła – terapia poznawczo- behawioralna. Podczas psychoterapia możliwe jest także rozwiązanie konfliktów intrapsychicznych, znajdujących się u podłoża licznych zaburzeń należących do tej grupy.

Często stosuje się również farmakoterapię – jako leczenie objawowe, które doraźnie wspomaga w zależności od stanu pacjenta. Używane są głównie leki anksjolityczne, np. podczas lęków napadowych lub jeśli objawy uniemożliwiają rozpoczęcie psychoterapii. Drugą grupą leków najczęściej stosowanych w nerwicach są SSRI – leki antydepresyjne drugiej generacji, które przedstawiają działanie anksjolityczne.