Zgaga: przyczyny, objawy i leczenie

Zgaga opisywana jest zwykle przez pacjentów, jako odczucie silnego palenia w przełyku. Oczywiście nie jest to jedyny objaw zgagi, ale jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych. Główną przyczyną tego stanu jest cofanie się soku żołądkowego do przełyku, co jest typowym objawem refluksu żołądkowo-przełykowego.

Pacjenci skarżą się dodatkowo na dolegliwości odczuwane ze strony żołądka oraz klatki piersiowej: odczuwają oni ból za mostkiem, który promieniować może nawet do barków oraz szczęki.

Dlaczego powstaje zgaga?

Fizycznie powstawanie zgagi łączy się z nieprawidłowym działaniem dolnego zwieracza przełyku (ang. Lower Esophageal Sphincter). Prawidłowo powinien on kurczyć się w odpowiednim momencie i zapobiegać przedostawaniu się kwaśnego soku żołądkowego do gardła.

Jakie znamy przyczyny nieprawidłowości?

Do przyczyn nieprawidłowego działania zwieracza przełyku należą:

• choroba refluksowa przełyku
• przepuklina rozworu przełykowego przepony
• zbyt wolna praca zwieracza przełyku
• kurczenie się zwieracza przełyku w nieodpowiednich momentach
• powolne opróżnianie się żołądka
• wada w budowie przełyku

Kto może zachorować?

Zgaga jest bardzo częstą dolegliwością występującą również losowo u zdrowych ludzi. Do grupy ryzyka osób, które najbardziej narażone są na wystąpienie objawów zaliczamy:

• osoby z nadwagą
• osoby palące papierosy lub palaczy biernych
• osoby starsze (50-70 lat)
• płeć: kobieta

Szczególnie osoby otyłe powinny próbować powrócić do prawidłowej wagi swojego ciała. Zgaga w tym przypadku wywoływana jest przed zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej. Palacze natomiast borykają się poprzez swój nałóg z wiotczejącymi mięśniami przełyku.

Zgaga może być częścią choroby refluksowej, a ta nieleczona prowadzić do zapalenia przełyku lub nawet nowotworu przełyku. Jeśli objawom zgagi towarzyszą objawy dodatkowe, należy zgłosić się do lekarza.

Do objawów dodatkowych zalicza się:

• wzdęcia
• nudności
• wymioty
• chroniczne zaparcia i biegunki

Objawy zgagi

Głównym objawem zgagi jest odczuwanie palącego, kwaśnego pieczenia w przełyku. Pieczenie może dotyczyć także części gardła oraz krtani. Dodatkowo do objawów zalicza się:

• ból za mostkiem
• ból w klatce piersiowej
• ból promieniujący do barków i żuchwy
• rzadko występująca chroniczna chrypka
• poranne ataki kaszlu
• nieprzyjemny, kwasowy smak w ustach

Dodatkowo chorzy skarżą się na drażniące odbijane związane z nieprzyjemnymi doznaniami.

Objawy zgagi nasilają następujące czynniki:

• nieustające napięcie nerwowe
• nadużywanie alkoholu
• palenie papierosów
• wyczerpanie psychiczne oraz zmęczenie
• otyłość

Zgaga w ciąży

Zgaga u kobiet w ciąży jest stanem zupełnie naturalnym. Wiąże się ona bezpośrednio z burzliwymi zmianami hormonalnymi występującymi u ciężarnych. Główną przyczyną zgagi są duże stężenia progesteronu, który oddziałuje na mięśnie przewodu pokarmowego rozluźniając je. W późniejszych miesiącach ciąży objawy może wywoływać także ucisk powiększającej się macicy.

Dane statystyczne dotyczące kobiet w ciąży:

• zgaga najczęściej występuję u kobiet w ciąży w III trymestrze
• może pojawić się już na początku ciąży
• 70% kobiet w III trymestrze ciąży odczuwa objawy zgagi

Jak sobie pomóc w ciąży?

Przyszłe mamy powinny uważnie spożywać każdy posiłek. Ograniczyć węglowodany, cukry, mocno przyprawione i tłuste potrawy. Wieczorem, szykując się do spania, warto kłaść głowę na podwyższeniu. Kobiety w ciąży powinny także szczególnie uważać na sposób w jaki się ubierają – nie powinny używać ubrań ciasno uciskających brzuch i talię.

Leczenie zgagi

Leczenie zgagi podzielić można na dwa rodzaje:

• leczenie farmakologiczne
• leczenie objawowe innymi sposobami

Dowiedziono, że podniesienie głowy w pozycji leżącej zapobiega nawrotom zgagi. Badania potwierdzające tę metodę leczenia były jednak prowadzone na niereprezentatywnej próbce badanych.

Leczenie farmakologiczne

Do leków stosowanych przeciwko zgadze zalicza się leki zobojętniające kwaśną treść żołądka. Cechy leków zobojętniających to:

• szybkie działanie
• krótkotrwałe efekty
• stosowane w formie tabletek lub zawiesiny
• przyjmowanie kilka razy dziennie

Do drugiej grupy leków należą antagoniści receptorów H2 oraz inhibitory pompy protonowej. Pierwsze z nich charakteryzują się:

• działaniem po około 30 minutach od zażycia
• działaniem trwającym do 12 godzin
• dostępne w aptece leki to: Famotydyna i Ranitydyna

Leczenie dodatkowe

Zgaga występuje w szczególności po spożyciu określonych pokarmów – dla każdego mogą to być inne pokarmy, dlatego trzeba obserwować swoją dietę wraz z reakcjami organizmu. Ponad 90-95% osób twierdzi, że ich dolegliwości związane ze zgagą są następstwem przyjmowania określonego pokarmu.

Dieta na zgagę

Osoby cierpiące na nawroty objawów zgagi powinny pomyśleć o długotrwałym leczeniu uzupełniającym związanym z przestrzeganiem ściśle określonej diety. Powinniśmy jednak pamiętać, że przede wszystkim należy obserwować swój własny organizm po spożyciu poszczególnych pokarmów. Każdy chory może reagować inaczej na dany produkt. Poniżej przedstawiamy jednak listy dostępnych i zabronionych pokarmów, które wywołują zgagę lub pomagają w zgadze większości chorych.

Pokarmy i produkty zabronione:

• nadmierne spożywanie alkoholu
• wyroby tytoniowe
• kawa i herbata
• ostre przyprawy dodawane do dań
• tłuste potrawy
• cola i napoje zawierające kofeinę
• czekolada
• mięta
• cytryny, pomarańcze i inne owoce cytrusowe
• soki cytrusowe
• pomidory
• rosoły, buliony
• mleko i maślanka (przynoszą chwilową ulgę ale prowadzą do zwiększenia produkcji soku żołądkowego)
• jajka na twardo
• placki ziemniaczane, frytki, krokiety i bigos
• fasolka po bretońsku
• twarde margany, smalec i słonina
• ogórki, rzodkiewki, grzyby

Pokarmy i produkty wskazane:

• cukinia, marchewka
• polędwica lub chuda szynka
• pieczywo pełnoziarniste
• owoce: jabłka, gruszki winogrona, banany, śliwki, morele, ananasy, truskawki, borówki, maliny
• kawa zbożowa
• niegazowana woda mineralna
• twarożek, jajka na miękko
• chude mięso
• risotto, ryż
• ziemniaki gotowane w wodzie