Zaparcia: przyczyny, objawy i leczenie

Zaparcia to dość wstydliwy problem, który dotyczy coraz większej liczby kobiet. W chwili obecnej zaparcia zaliczyć można do grupy chorób cywilizacyjnych, które dotykają coraz młodszych ludzi żyjących szybko w pędzącym, rozwijającym się świecie.

Coraz mniej także problemy takie są tematem tabu. Lekarze wiedzą, że jest to schorzenie, które dotyka zarówno starszych, jak i młodszych obojga płci.

Co jest istotą zaparć?

O zaparciu mówimy wtedy, gdy człowiek wypróżnia się rzadziej niż raz na trzy, cztery dni, a stan taki doprowadza do znacznego dyskomfortu i złego samopoczucia. Kiedyś za normę uznawało się wypróżnianie raz na dzień. W chwili obecnej, po wielu przeprowadzonych badaniach, wiadomo, że w normie jest także wypróżnianie się rzadsze – co dwa, trzy dni – jeśli tylko nie jest to kłopotliwe dla danej osoby.

Podział zaparć i definicja medyczna

Zaparcia definiuje się jako rzadką oraz utrudnioną defekację połączoną ze złym samopoczuciem. W niektórych, skrajnych przypadkach może to być schorzenie śmiertelne. Zaparcia można podzielić na:

• zaparcia lekkie
• zaparcia ciężkie (równo lub mniej niż 2 wypróżnienia na miesiąc)

Problemy z przemianą materii

Problem z zaparciami można łatwo wyeliminować stosując odpowiednią dietę, ćwiczenia fizyczne oraz dbając na co dzień o swój organizm. W większości przypadków nie jest wymagana wizyta u lekarza. Można przyjmować również leki dostępne w aptekach bez recepty, lub preparaty i herbaty ziołowe, które pomagają w poprawie przemiany materii.

Epidemiologia

Statystyki pokazują, że na zaparcia cierpi około 2 proc. populacji. W tym najbardziej na zachorowanie narażone są:

• dzieci
• kobiety (najczęściej w ciąży)
• osoby starsze

Objawy zaparć

Najbardziej typowym objawem zaparcia jest brak wypróżnienia przez kilka dni (niezdefiniowane ile dni, dla każdego jest to rzecz indywidualna), połączone ze złym samopoczuciem i dyskomfortem odczuwanym z tego powodu.

Dodatkowo zaparcia charakteryzują się występowaniem zespołu następujących objawów bezpośrednio związanych z samą istotą schorzenia:

• duży wysiłek przy wydalaniu stolca
• twardy stolec, trudny do wydalenia
• ból przy wypróżnianiu

Dodatkowymi objawami, które mogą współwystępować u osób, które doświadczają zaparć chronicznych są:

• mdłości
• zawroty głowy
• częste odbijanie się
• wzdęcia
• utrata łaknienia

Zaparcia w ciąży

Zaparcia w trakcie ciąży występują u prawie 50 proc. wszystkich kobiet. Pojawiają się głównie w późniejszych trymestrach ciąży. Związane są przede wszystkim z uciskiem macicy, który źle wpływa na perystaltykę jelit i prawidłowe wypróżnianie się. Dodatkowym „problemem” w trakcie ciąży jest zbyt duże stężenie progesteronu, które również może przyczyniać się do powstawania zatwardzeń.

W trakcie ciąży lepiej nie przyjmować środków i leków dostępnych, nawet bez recepty, w aptece i czasem dozwolonych przez lekarza. Z tego powodu leczenie zaparć należy oprzeć na odpowiedniej modyfikacji diety i zmianie trybu życia.

Z pewnością pomocne będzie:

• spożywanie odpowiedniej ilości płynów
• spożywanie produktów z błonnikiem pokarmowym w ilości około 30-40 gram dziennie
• lekkie ćwiczenia fizyczne, na które zezwoli lekarz (szczególnie w ciąży zaawansowanej)

Prosty przepis na posiłek dla mamy w ciąży:

Jeśli nie lubisz produktów zawierających błonnik, wystarczy, że zmusisz się do zjedzenia około 100g otrębów zbożowych dziennie. Możesz je dodać do jogurtu naturalnego czy po prostu zalać mlekiem. Dzięki jednemu posiłkowi od razu dostarczysz organizmowi około 40 gram błonnika!

Środki na zaparcia dla przyszłych mam

Jeśli problem wykracza poza możliwości zmiany trybu życia i rozpoczęcia odpowiedniej diety, można sięgnąć po środki specjalnie dedykowane kobietom w ciąży. Jednym z nich jest Eva/qu. Środek sprzedawany jest w postaci czopków oraz jest bezpieczny dla kobiet i przebywających w brzuchu mamy maluszków na każdym etapie ciąży.

Leczenie zaparć (w tym dieta)

Leczenie zaparć można podzielić według trzech głównych grup. Pierwsza z nich dotyczy zaparć nawykowych, które powstają przez lekceważenie uczucia parcia na stolec. W tym przypadku ważna jest zmiana trybu życia osoby chorej oraz wprowadzenie odpowiedniej diety wraz z ćwiczeniami, które usprawnią przemianę materii. W tej grupie częściej chorują osoby nieuprawiające żadnego sportu i prowadzące siedzący tryb życia, oraz spożywające nieodpowiednie potrawy lub pijące w ciągu dnia zbyt małą ilość płynów.

Do drugiej grupy możemy zaliczyć zaparcia wywołane czynnikami chorobowymi. Pierwszeństwo w leczeniu ma choroba główna, której skutkiem są zaparcia. Wyleczenie przyczyny zaparć, zniweluje również ich występowanie.

Trzecia grupa chorych cierpi na zaparcia kurczowe, które mogą współwystępować z biegunkami. W tym przypadku należy oprócz odpowiedniej diety włączyć również tryb leczenia farmakologicznego. Zaparcia kurczowe związane są z nieprawidłową czynnością jelit.

Środki na przeczyszczenie

Środki przeczyszczające nabyć można w każdej aptece bez recepty. Zaliczają się do nich zarówno leki wzmagające ruchy jelit, leki pęczniejące oraz produkty roślinne wraz z odpowiednimi pokarmami.
Leki przeczyszczające należy przyjmować tylko w sytuacjach nagłych. Dla lepszego funkcjonowania na co dzień, lepiej rozpocząć leczenie od zmiany trybu życia oraz wprowadzenia odpowiedniej diety.

Przykłady leków przeczyszczających

Poniżej przedstawiamy listę znanych leków, preparatów ziołowych oraz produktów przeciwdziałających zaparciom. Dodatkowo obok zamieszczony jest statystyczny czas, po którym dany produkt zaczyna działać.

• Szakłak pospolity: 6-8 godzin
• Bisakodyl (tabletki): 6-10 godzin
• Bisakodyl (czopki): paręnaście minut do godziny
• Olej rycynowy: 2-6 godzin
• Błonnik pokarmowy: 12-72 godziny
• Jabłka: 12-72 godziny
• Płatki owsiane: 12-72 godziny
• Ciekła parafina: 6-8 godzin
• Siarczan magnezu: 1-6 godzin
• Siarczan sodu: 1-6 godzin

Dieta przeciw zaparciom

Najważniejszą rzeczą w leczeniu i profilaktyce zaparć jest odpowiednia dieta, która pozwoli na zwiększenie metabolizmu i sprawi, że będziemy szybciej pozbywać się produktów przemiany materii.

Potrawy wskazane:

• jabłka
• śliwki
• otręby
• płatki owsiane
• czarny chleb, z pestkami dyni czy ziarnami zbóż
• produkty zawierające błonnik pokarmowy
• delikatne mięso
• twarożek
• jarzyny
• duża ilość płynów (szczególnie wody mineralnej)
• gotowane warzywa
• miód
• kasze
• oliwa z oliwek

Potrawy niewskazane:

• ciężkostrawne pokarmy
• potrawy smażone na głębokim tłuszczu
• pieczywo razowe
• tłuszcze pochodzenia zwierzęcego
• węglowodany
• groch i fasola
• ostre przyprawy

Przyczyny

Zaparcia są częstą dolegliwością kobiet, szczególnie tych w zaawansowanej ciąży. Dodatkowo, narażone są również osoby, które:

• spożywają zbyt mało błonnika
• spożywają zbyt mało płynów
• prowadzą siedzący tryb życia
• są w wieku podeszłym

Częste występowania zaparć jest również związane z okresem dziecięcym i niemowlęcym.

Rodzaje przyczyn wywołujących zaparcia

Zaparcia mogą być wynikiem czynników mechanicznych, bezpośrednio związanych z budową naszego organizmu, czynnościowych, toksycznych oraz psychicznych.

Czynniki mechaniczne:

• zaburzenia związane z budową i czynnościami jelita grubego
• zwężenie jelit spowodowane nowotworem lub stanem zapalnym
• niedrożność jelit
• ucisk z zewnątrz (również ucisk płodu w czasie ciąży)

Czynniki toksyczne:

• przyjmowanie leków wywołujących w skutkach ubocznych zaparcia (np. atropiny)
• zatrucie ołowiem
• zatrucie arsenem

Czynniki psychiczne:

• odczuwanie dużego stresu
• nerwice
• depresje

Czynniki czynnościowe:

• zaparcia spastyczne
• zaparcia u osób starszych wywołane wiekiem
• zaparcia atoniczne u ciężko chorych
• charłactwo

Zaparcia nawykowe

Kolejną, często występującą przyczyną zaparć jest niezdrowy tryb życia prowadzący do lekceważenia uczucia parcia na stolec, co skutkuje jego upośledzeniem i późniejszymi problemami z wypróżnianiem się.