Substancje prebiotyczne i ich właściwości

Słowo „probiotyk” stało się stosunkowo popularne, biorąc pod uwagę fakt, iż farmaceuci proponują przy okienku probiotyk jako osłonę do antybiotyku. Coraz więcej osób kojarzy nazwę probiotyk z „dobrymi bakteriami kwasu mlekowego”. Jednak gdyby zapytać o definicję słowa „prebiotyk”, różniącego się tylko jedną literką, może już być większy problem z odpowiedzią. Tymczasem substancje prebiotyczne mogą okazać się równie pożyteczne co probiotyczne bakterie. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Substancje prebiotyczne to pokarm dla naszych dobrych bakterii, znajdujących się w mikroflorze jelitowej. Według bardziej naukowej definicji FAO/WHO prebiotyki stymulują wybiórczo wzrost lub aktywność pewnej liczby bakterii jelitowych, wpływając korzystnie na organizm człowieka. Prebiotyki stanowią wobec tego naturalne wsparcie dla probiotyków (np. w preparatach Linex, Trilac i Osłonik) i warto przyjrzeć się tym substancjom bliżej.

Substancje o charakterze prebiotycznym

Substancje prebiotyczne znaleźć możemy pod takimi nazwami jak: laktuloza, oligosacharydy (w tym fruktooligosacharydy), polisacharydy (w tym inulina, arabinogalaktan, polisacharydy w skrobiach i błonniku) i polifenole. Niektóre z tych substancji poza efektem prebiotycznym mają inne działanie: laktuloza, niektóre skrobie i błonnik regulują wypróżnianie, zapobiegając zaparciom.

Jakie są właściwości prebiotyków?

Prebiotyki charakteryzują się kilkoma istotnymi cechami, które muszą spełnić, aby zasłużyć na swoją nazwę.

1. Odporność na strawienie przez organizm człowieka

Przede wszystkim substancje prebiotyczne muszą być odporne na działanie enzymów trawiennych przewodu pokarmowego i nie ulegać hydrolizie. Nie mogą się również wchłaniać w górnych częściach przewodu pokarmowego zanim dotrą do miejsca swojego przeznaczenia – jelita.

2. Podatność na fermentację prowadzoną przez mikroflorę jelit

Muszą stanowić dobry substrat dla szlaków metabolicznych bakterii probiotycznych korzystnie wpływających na nasze zdrowie.

3. Korzystny wpływ na zdrowie człowieka

Główny wpływ prebiotyków na zdrowie człowieka wyraża się przez działanie pośrednie – stymulację rozwoju probiotyków, których pozytywny wpływ na organizm wyraża się poprzez bardzo wiele kierunków działań (w tym profilaktykę nowotworów), co stanowi odrębny temat wielu artykułów. Natomiast bez prebiotyków wzrost probiotyków byłby ograniczony, są one wobec tego równie ważne jak same probiotyki (np. produkty Linex, probiotyk Osłonik).

4. Wybiórczy (selektywny) wpływ na wzrost bakterii probiotycznych

Różne rodzaje prebiotyków stymulują różne gatunki bakterii, np. oligosacharydy są dobrze wykorzystywane przez bakterie Bifidobacterium i Lactobacillus(rodzaje bakterii obecne np. w preparacie Linex lub Trilac).

5. Stabilność w warunkach przetwarzania żywności

Mogą być stosowane nie tylko jako dodatek do probiotyków (tj. Linex, probiotyk Trilac lub Osłonik), lecz również jako dodatek do żywności o właściwościach wypełniających i żelujących – mogą zastępować cukier (włączane do pożywienia w roli zdrowego słodzika) lub tłuszcz.

Synbiotyk – prebiotyk i probiotyk podany „na jednym talerzu”

Ze względu na korzystne połączenie probiotyków z substancjami prebiotycznymi wiele oferowanych obecnie preparatów to tzw. synbiotyki – zawierają zarówno składnik probiotyczny, jak i prebiotyczny (np. Linex, Trilac). Warto zwrócić na to uwagę przy wyborze w aptece, gdyż charakteryzują się one wysoką skutecznością we wspomaganiu naszej mikroflory jelitowej. Substancje prebiotyczne zwiększają również prawdopodobnie tolerancję zawartych w tym samym preparacie bakterii probiotycznych na niekorzystne warunki w przewodzie pokarmowym. Nie musimy przy tym tracić godzin na wczytywanie się w składy preparatów probiotycznych w aptece – wystarczy, że prosząc o osłonkę farmaceutę zamiast słowa „probiotyk” użyjemy słowa „synbiotyk”, a na pewno otrzymamy połączenie, o które nam chodziło.

 

[1] Ruszkowski J., Szewczyk A., Witkowski J.M., 2018, Przegląd doustnych prebiotyków, probiotyków, synbiotyków i postbiotyków dostępnych na polskim rynku aptecznym, Farm. Pol. 74(2): 114–122.

[2] Śliżewska K., Nowak A., Barczyńska R., Libudzisz Z., Prebiotyki – definicja, właściwości i zastosowanie w przemyśle, „ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość”, 1 (86), 5–20.

[3] Zalega J., Szostak-Węgierek D., 2013, Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część II. Składniki mineralne, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, probiotyki, prebiotyki, Probl. Hig. Epidemiol. 94(1): 50–58.