Schizofrenia: przyczyny, objawy i leczenie

Schizofrenia ( inaczej choroba Bleulera, zaburzenia schizofreniczne, psychoza schizofreniczna ) jest to grupa zaburzeń psychicznych, które zaliczane są do grupy psychoz endogennych. Zaburzenie ma swój początek zwykle we wczesnej dorosłości. Dotyka 0,4-0,6 % populacji.

Diagnozowane jest na podstawie wywiadu lekarskiego oraz na podstawie zaobserwowanych zachowań. Nie ma możliwości wykrycia tego schorzenia poprzez znane obecnie badania laboratoryjne. Mogą jednak wystąpić choroby mózgu na podłożu organicznym, które dają podobny obraz do schizofrenii, dlatego należy je wykluczyć. Dostępne kryteria diagnostyczne ICD-10 nie dają możliwości wykrycia schorzenia u osób z upośledzeniem umysłowym, lub takich które przebyły poważne urazy mózgu.

Rozpoczęcie choroby

Schizofrenia może rozwinąć się w różny sposób:

• nagle – nie pozostawiając żadnych wątpliwości, że zetknęliśmy się z psychozą,
• powoli – rozwija się w ukryciu, nawet miesiącami, w sposób nie budzący podejrzeń najbliższego otoczenia, do momentu nagłego zaostrzenia lub postępującej degradacji, które ujawniają psychozę,
• nerwicowy – znane są formy schizofrenii „pseudonerwicowe”. Naprzód wysuwają się tutaj objawy histeryczne, anankastyczne, hipochondryczne oraz neurasteniczne. Problematyczne jest tutaj odróżnienie schizofrenii od nerwicy. Istnieje tylko jeden objaw odróżniający od siebie te dwie choroby – uczucie obcości i inności oraz wyraźna dziwaczność skarg jakie zgłasza osoba chora.

Przyczyny

Obecnie przyczyny tego schorzenia nadal pozostają nieznane. Informacje na temat potencjalne przyczynowości oraz łańcuchów powiązań patogenetycznych są na dzień dzisiejszy bardzo bogate jednak tworzą jedynie mieszankę często mało spójnych wyników badań, hipotez oraz spekulacji.

czynniki biologiczne:

• dziedziczne uwarunkowania,
• zbyt wysoka ilość dopaminy czyli neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym,
• urazy przed- oraz okołoporodowe – choroba występuje w wielu przypadkach u osób, których matki w trakcie drugiego trymestru ciąży przeszły infekcje wirusowe,

czynniki rodzinne:

• zauważa się, że osoby, u których pojawiła się schizofrenia często wychowywane były w rodzinach z nieprawidłowymi systemami komunikacji – silna krytyka, duże naładowanie emocjonalne, natarczywość i ingerencja, które wywoływały poczucie winy.

czynniki psychospołeczne:

• duży, długotrwały stres,
• wystąpienie psychicznych urazów wywołanych np. poprzez traumatyczne, tragiczne wydarzenie,
• nadużywanie alkoholu, narkotyków.

Objawy schizofrenii

• rozszczepienie osobowości – przeżywanie sprzecznych rzeczy jednocześnie,
• autyzm – zamknięcie się w sobie,
• upośledzenie percepcji,
• upośledzenie emocji,
• upośledzenie myślenia,
• upośledzenie zachowań poznawczych,
• zaburzenia pamięci,
• spłycenie afektu,
• zmniejszenie zdolności wyrażania oraz przeżywania uczuć,
• echo myśli,
• spostrzeżenia urojeniowe,
• pojawianie się głosów omamowych, które komentują lub dyskutują o pacjencie w trzeciej osobie,
• halucynacje,
• dziwaczne zachowania,
• mutyzm czyli ubóstwo mowy,
• anhedonia czyli zaburzenie zdolności spontanicznego przeżywania pozytywnych uczuć,
• nieuwaga,
• apatia,
• zobojętnienie,
• kłopoty w aktywności społecznej,
• zaburzenia mimiki,
• problemy komunikacyjne.

Leczenie schizofrenii

Obecnie nie została poznana skuteczna metoda leczenia schizofrenii. Postępowanie opiera się na łagodzeniu objawów i zapobieganiu nawrotom. Istotne dla skuteczności leczenia schorzenia jest długotrwałe podawanie środków farmakologicznych oraz oddziaływania środowiskowe i psychologiczne.

leczenie farmakologiczne:

Większość przypadków schizofrenii wymaga długofalowego leczenia farmakologicznego, które może trwać nawet całe życie. Początkowo, zależnie od stopnia ciężkości choroby stosuje się leczenie trwające od 6 do 8 miesięcy – po zakończeniu tego okresu leki są stopniowo odstawiane.

leczenie psychologiczne:

W wielu przypadkach potwierdzony został pozytywny wpływ na chorych oddziaływania psychologicznego. Może ono także znacząco wzmocnić działania farmakologiczne. Stosowanie do objawów wykorzystywane są następujące formy leczenia psychologicznego:

• terapia poznawczo- behawioralna – ma na celu złagodzenie objawów oraz powiększenie świadomości choroby u pacjenta.
• poradnictwo, edukacja, wsparcie,
• psychologiczna interwencja w rodzinie – dotyczy pogłębiania i umacniania więzi w rodzinie, pomocy w wyrażaniu emocji a także regulacji zachowań członków rodziny; pomaga na nowo zaadaptować się w społeczeństwie i zmniejszyć ryzyko nawrotów choroby,
• treningi umiejętności społecznych.

leczenie środowiskowe:

Forma leczenia dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Uczestniczy w nim wiele różnych instytucji – począwszy na pracownikach społecznych na miejscu pracy skończywszy. Istotna jest koordynacja opieki nad pacjentem oraz stałe obserwowanie istniejących objawów oraz nawrotów choroby.

Zależnie od stopnia ciężkości oraz rodzaju schorzenia pacjentów leczy się w ich środowisku lub przyjmuje się do szpitala psychiatrycznego. Wskazania do leczenia szpitalnego to:

• pierwsze wystąpienie epizodu choroby,
• chory zagraża sobie oraz innych osobom,
• pacjent zaniedbuje swoje podstawowe potrzeby.

Zgodnie z obowiązującym prawem chorego można przyjąć do szpitala gdy:

• jego zachowanie wskazuje, że pozostanie we własnym środowisku wywoła pogorszenie stanu psychicznego,
• nie jest zdolny do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb, a istnieje uzasadnione przewidywanie, że hospitalizacja wywoła poprawę stanu zdrowia,
• o konieczności przyjęcia orzeka sąd opiekuńczy w wyniku wniosku złożonego przez rodzinę, przedstawiciela ustawowego lub osobę sprawującą opiekę ( do wniosku należy dołączyć opinię lekarką, pochodzącą z placówki publicznej).

Ciekawostki

• w niektórych przypadkach wybuch choroby kilka tygodni lub miesięcy wcześniej poprzedzony zostaje epizodem niezwykłego zachowania, które jest niezgodne z charakterem i dotychczasowym życiem chorego. Zachowanie takie zwykle jest niespodziewane, pozbawione jakiegokolwiek motywu, wbrew oczekiwaniu, natomiast chory nie potrafi go w żaden sposób wyjaśnić.