Refluks żołądkowo-przełykowy: objawy, przyczyny i leczenie

Refluks żołądkowo-przełykowy jest bardzo uporczywą i nieprzyjemną chorobą. Głównym objawem jest bardzo silne i częste powracanie zawartości żołądka do przełyku, co powoduje częste jego zapalenia oraz jest bardzo nieprzyjemne dla chorej osoby. Nie ma dokładnie określonych danych epidemiologicznych, które wskazywałyby na podatność niektórych grup osób na zachorowanie. Choroba dotyka ludzi w każdym wieku i obu płci, jednak najczęściej zapadają na nią kobiety w ciąży oraz ogólnie osoby po czterdziestym roku życia.

Często bywa nazywany skrótowo, od angielskiej nazwy choroby (ang. gastroesophageal reflux disease) – GERD. W Polsce i Europie około 10% odczuwa objawy codziennie, a 20% populacji odczuwa objawy refluksu żołądkowo-przełykowego przynajmniej raz w tygodniu.

Przyczyny powstawania refluksu żołądkowo-przełykowego

1. Niektóre przyczyny, na które można mieć wpływ, aby zniwelować ryzyko choroby

Wśród przyczyn pośrednich, które powodują refluks, wymienić można:

• Otyłość
• Ciążę
• Częste palenie papierosów
• Częste spożywanie alkoholu
• Częste spożywanie słodkich, tłustych i ostrych potraw
• Spożywanie owoców cytrusowych w nadmiernych ilościach

2. Przyczyny związane z innymi chorobami

Refluks żołądkowo-przełykowy może również powstawać, jako choroba towarzysząca innym schorzeniom, w tym:

• Cukrzycy
• Zaburzeniom hormonalnym
• Twardzinie
• Przy stwierdzeniu przepukliny rozworu przełykowego
• Przy urazach klatki piersiowej

3. Przyczyny związane z przyjmowaniem leków

Przyjmowanie niektórych leków i środków również może wpływać na ryzyko zachorowania. Wśród nich wymienić można:

• Środki antykoncepcyjne
• Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca
• Leki na nadciśnienie tętnicze
• Leki stosowane w przypadku chorób płuc

4. Przyczyny anatomiczne

Refluks żołądkowo-przełykowy anatomicznie związany jest z niesprawnością zwieracza dolnego przełyku. Zwieracz nieprawidłowo działający pozwala na cofanie się kwaśnej treści żołądkowej aż do przełyku.

Dlaczego trzeba uważać?

Chociaż wydaje się, że refluks żołądkowo-przełykowy nie jest schorzeniem niebezpiecznym, to jednak w przypadku występowania częstych objawów należy zgłosić się do lekarza. Choroba zwiększa ryzyko zachorowania na raka gruczołowego przełyku, raka złącza żołądkowo-przełykowego oraz raka płaskonabłonkowego przełyku.

Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego

Podstawowym objawem choroby refluksowej są nieprzyjemne doznania podczas cofania się treści żołądka do przełyku. Zwracana zawartość na kwaśny posmak.

Wśród innych występujących objawów wymienia się:

• Pojawianie się zgagi
• Nieprzyjemne pieczenie przełyku, ból przełyku
• Dysfagia – problemy z przełykaniem pokarmu
• Ból podczas przełykania

Chory odczuwa również ból w klatce piersiowej oraz za mostkiem. Zgaga najczęściej pojawia się w pozycji leżącej lub po powstaniu z tej pozycji. Objawy zgagi nasilają się również podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych i nadmiernego ruchu po spożyciu pokarmów.

Objawy chorobowe mogą dotyczyć również innych schorzeń wywoływanych przez refluks, w tym:

• Przewlekłego kaszlu
• Przewlekłego zapalenia krtani
• Zapalenia zatok, gardła oraz ucha środkowego
• Występowania chrypki

Wszystkie objawy związane z górnymi drogami oddechowymi nazywane są „maską laryngologiczną” refluksu żołądkowo-przełykowego. Najpoważniejszą zmianą mogącą wystąpić w przypadku nieleczenia choroby i ciężkich objawów jest przełyk Baretta, będący zmianą przednowotworową, która może doprowadzić do raka przełyku.

Dieta na refluks

W chorobie refluksowej ważne jest zachowanie odpowiedniej diety, aby ograniczyć powstawanie objawów. Modyfikacja diety pomoże w zmniejszeniu objawów zwracania się treści żołądkowa oraz występowania uporczywej zgagi. Osoby chore szczególnie powinny zwrócić uwagę na:

Zrzucenie zbędnych kilogramów

Otyłość zaostrza objawy choroby i może je powodować. Należy więc jeść częściej mniejsze porcje pokarmu. Dobrze jest również rozpocząć uprawianie jakiegoś sportu i rozpoczęcie zrównoważonej diety odchudzającej.

Należy unikać tłustego jedzenia

Z diety trzeba wyeliminować wszelkie tłuste mięsa oraz potrawy smażone na głębokim tłuszczu

Spożywać mniej słodyczy i potraw ostrych

Zarówno bardzo słodkie, jak i bardzo ostre potrawy powodują nasilenie objawów choroby. Osoby chore powinny zrezygnować z czekolady, słodkich napojów gazowanych, ostrych papryczek, papryki czerwonej, ostrych i silnych przypraw.

Spożywanie posiłków w odpowiedniej atmosferze

Chory powinien jeść w spokoju, bez pośpiechu i stresu. Wolno przeżuwać pokarmy i dokładnie je rozgryzać. Posiłki powinny być niewielkie. Po posiłku zaleca się nieprzyjmowanie pozycji leżącej.

Wyrzucenie z diety używek

Chorym zaleca się wyeliminowanie z diety używek, w tym papierosów oraz alkoholu.

Zakazane produkty spożywcze

Osoby z refluksem powinny wyeliminować z diety:

• Cebulę
• Warzywa cebulowe
• Szparagi
• Karczochy
• Pomidory, przetwory pomidorowe
• Soki z owoców cytrusowych
• Owoce cytrusowe
• Mocną herbatę, kawę, napoje gazowane
• Ostre przyprawy (pieprz, curry, musztardę, chilli)

Inne potrawy można spożywać do woli, jeśli tylko nie występują po nich drażniące objawy.

Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego

Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego w głównej mierze opiera się na odpowiedniej farmakologii oraz na zmianie trybu życia i diety.

Leki stosowane w chorobie to:

• Leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego
• Leki zwiększające napięcie dolnego zwieracza przełyku
• Leki łagodzące objawy refluksu

W leczeniu zachowawczym stosuje się leki z grupy IPP (np. pantoprazol) zmniejszające kwasowość soku żołądkowego. U dzieci podaje się leki prokinetyczne (np. metoklopramid).

Gastroskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego

Jeśli leczenie farmakologicznie nie przyniesie spodziewanego efektu wykonuje się badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego. Badanie trwa w trakcie znieczulenia miejscowego około 20-30 minut.

Po zbadaniu próbek możliwy jest przymus leczenia chirurgicznego, dokładniej wykonanie zabiegu fundoplikacji. Techniką laparoskopową owija się w ten sposób dolny odcinek przełyku oraz wpust i dno żołądka.

Domowe sposoby na refluks

W przypadku występowania lekkich dolegliwości można zastosować leczenie sposobami domowymi, do których zaliczamy:

• Picie naparu z kwiatu lipy
• Picie cieplej wody z miodem
• Picie wody z octem jabłkowym
• Picie siemienia lnianego