Rak szyjki macicy: objawy, przyczyny i leczenie

Rak szyjki macicy jest jedną z najtrudniej rozpoznawalnych chorób kobiecych wewnętrznych narządów płciowych. Może on rozwinąć się z powodu CIN (ang. Cervical intraepithelial neoplasia) czyli wewnątrzbłonkowej neoplazji szyjki macicy. Schorzenie to może jednak występować samodzielnie, niemniej istnieje wysokie ryzyko, że przerodzi się ono w inwazyjnego raka szyjki macicy.

Sama neoplazja szyjki macicy nie niesie za sobą żadnych konsekwencji zdrowotnych dla dorosłej kobiety, jest jednak bardzo trudna w wykryciu, a wykrycie jej jest kluczowe aby rozpocząć wczesne obserwowanie organizmu i leczenie mogącego się rozwinąć raka szyjki macicy.

Największa liczba zachorowań spowodowana jest jednak przez wirusa HPV (ludzki wirus brodawczaka).

Rozwój choroby

Rak rozwija się w części macicy łączącej ją z pochwą. Nazywa się ją „szyjką macicy”, rozpoczyna się ona od górnej części trzonu macicy i dochodzi do samej pochwy. Ponieważ najczęstszą przyczyną zachorowań jest zarażenie wirusem HPV, to typowy przebieg choroby rozpoczyna się od uszkodzenia komórek nabłonka, które zarażone wirusem zaczynają się niekontrolowanie namnażać. Takie „skupisko” namnożonych komórek nazywa się guzem.

Statystyki choroby

Na raka szyjki macicy choruje prawie półtora miliona kobiet na świecie. W statystykach zajmuje drugie miejsce jako choroba przynosząca największą liczbę zgonów wśród kobiet. Jest również drugim w kolejności najczęściej atakującym kobiety nowotworem.

Ponieważ choroba rozwija się przed dłuższy czas niezauważalnie (od 5 do 10 lat), to bardzo trudno przedstawić dobre, ostatnie statystyki zachorowań – niemniej jednak podejmuje się takie próby. Zachorowalność na świecie wynosi ponad 500 tysięcy przypadków rocznie. W ciągu roku 300 tysięcy kobiet umiera z tego powodu.

Krótka historia choroby

Po raz pierwszy o profilaktyce oraz badaniu raka szyjki macicy mówił Georgios Papanikolaou, który w 1928 roku przedstawił wyniki badań dotyczące cytodiagnostyki ginekologicznej. Później publikował on na ten temat wraz z Trautem. Pojęcia CIN (ang. cervical intraepithelial neoplasia) po raz pierwszy w 1972 roku użył Richart.

Objawy raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy rozwija się bardzo powoli i może nie dawać o sobie znaku nawet przez 10 kolejnych lat (zazwyczaj od 3 do 10 lat). Bardziej zagrożone chorobą są kobiety posiadające wielu partnerów seksualnych, a więc powinny one szczególnie często poddawać się badaniom diagnostycznym.

Objawy są dość niespecyficzne i u każdej kobiety może wystąpić różny ich zestaw:

  • Krwawienia międzymiesięczne
  • Nieprzyjemne w zapachu upławy
  • Krwawienia występujące po stosunku seksualnym
  • Krwawienia po badaniu ginekologicznym
  • Długie i obfite krwawienia miesięczne
  • Krwawienia występujące po menopauzie

Występują również objawy bólowe:

  • W obrębie podbrzusza
  • W okolicach krzyżowo-lędźwiowych
  • Ból podczas stosunku

Do niespecyficznych, wczesnych objawów nowotworu szyjki macicy zalicza się również szeroko rozumiane problemy gastryczne oraz wzdęcia.

Złośliwy nowotwór z przerzutami będzie dawał dodatkowe objawy w zależności od miejsca jego przerzutów. W tym okresie jednak kobieta z reguły jest już pacjentką poprawnie zdiagnozowaną.

Leczenie raka szyjki macicy

Wśród form leczenia można wyróżnić następujące:

  • Leczenie chirurgiczne
  • Radioterapia
  • Chemioterapia
  • Leczenie skojarzone – wszystkie powyższe formy mogą zostać złączone ze sobą

Wybór formy leczenia zależy od rodzaju raka, jego stadium, zdrowia pacjentki oraz decyzji lekarza.

Stopień zaawansowania nowotworu

Stopień zaawansowania nowotworu bezpośrednio związany jest z wyborem formy leczenia:

  1. Stopień 0, Ia1: konizacja (polega na wycięciu stożka tkanki z szyjki macicy znajdującej się w części pochwowej) , amputacja szyjki macicy
  2. Stopień Ia2-IIa: histerektomia (polega na częściowym lub całkowitym usunięciu macicy) z selektywną limfadenektomią + radioterapia i następcza radiochemioterapia
  3. IIb – i wyższe: radiochemioterapia

Radioterapia, chemioterapia i wielkość zmian

Wielkość zmian nowotworowych ma wpływ na wybór metody napromieniowania oraz jego siły. Radioterapię wykorzystuje się również w niektórych przypadkach jako dodatkową formę leczenia po zabiegu chirurgicznym.

Rokowania

Rokowanie zależy od rodzaju raka oraz przede wszystkim jego stadium. Dlatego tak ważne jest wykrycie raka szyjki macicy wcześniej, na samym początku choroby. Oprócz stadium rozwoju nowotworu znaczenie mają również:

  • Stan zdrowotny pacjentki
  • Możliwości leczenia w danym ośrodku/szpitalu
  • Masa guza
  • Rodzaj guza
  • Stan węzłów chłonnych

Stadium rozwoju raka szyjki macicy

  1. Stadium 0: Zaawansowane CIN
  2. Stadium I: Rak szyjki macicy ograniczony jedynie do samej szyjki
  3. Stadium Ia: Rozwinięty, wczesny rak szyjki macicy
  4. Stadium Ia-1,2: Głębokość nacieków do 5mm, średnica zmian do 7 mm
  5. Stadium Ib: Rak inwazyjny
  6. Stadium Ib-1,2: Średnica zmian od 40 mm wzwyż
  7. Stadium II: Rak obejmujący obszary ponad szyjkę macicy (lecz nie ściany miednicy małej i większej części pochwy)
  8. Stadium IIa, b: Nacieki w pozostałych obszarach
  9. Stadium III: Występują powyższe nacieki wraz z wodonerczem i/lub niewydolnością nerek
  10. Stadium IV, IVa: Rak rozrastający się poza miednicę małą lub naciekający w stronę pęcherza moczowego i/lub odbytnicy
  11. Rak IVb: Występują przerzuty na inne organy w ciele

Przyczyny

Wśród przyczyn występowania i rozwijania się raka szyjki macicy wymienić można:

  • Zakażenie wirusem HPV (typ 16, 18, 31, 33, 45)
  • Zakażenie wirusem HSV-2
  • Zakażenia chalmydiami (rodzaj bakterii wewnątrzkomórkowych)
  • Przewlekłe zakażenia bakteryjne pochwy
  • Zakażenie HIV, EBV, CMV – sprzyjają zachorowaniu
  • Immunosupresja

Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania i bezpośrednio z nim związanych wymienia się:

  • Palenie papierosów (bierne i czynne)
  • Przypadki raka szyjki macicy wśród najbliższej rodziny (matka, babcia)
  • Częste akty seksualne z różnymi partnerami
  • Niedobór witaminy C, A i karotenoidów
  • Przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych

Wirus HPV

Zarażenie wirusem HPV jest jedną z najczęstszych przyczyn zachorowania na raka szyjki macicy. W ponad 70% przypadków zachorowań to właśnie HPV odpowiada za rozwój raka szyjki macicy. Najbardziej groźne są podtypy wirusa 16 i 18, chociaż do zachorowania dochodzi również w zetknięciu z wirusem typu 31, 33 i 45.

Obecnie stosuje się na świecie szczepionkę przeciwko HPV, jednak w Polsce nadal nie jest to częsta praktyka. Dzięki niej oraz częstym badaniom cytologicznym kobiet problem zachorowalności na raka szyjki macicy w krajach zachodnich znacznie się pomniejszył.

Profilaktyka

Profilaktyka powinna polegać przede wszystkim na odbywaniu częstych i zaplanowanych badań cytologicznych u lekarza ginekologa. Szczególną uwagę kobiety powinny zwracać na wszelkie długotrwające i nieprzemijające dolegliwości układu pokarmowego, w tym wzdęcia.

Dobrą praktyką w profilaktyce raka szyjki macicy będzie również:

  • Zaprzestanie palenia papierosów
  • Odpowiednia dieta bogata w witaminy A, C i karotenoidy
  • Stosowanie innych niż doustne środków antykoncepcyjnych
  • Posiadanie jednego, stałego, zaufanego partnera seksualnego

Diagnostyka

Badania pozwalające wykryć raka szyjki macicy wykonywane są u lekarza ginekologa. Kobieta trafiająca z przykrymi dolegliwościami do lekarza pierwszego kontaktu powinna dostać skierowanie właśnie do specjalisty ginekologa.

Najlepszym badaniem diagnostycznym są badania cytologiczne. Dąży się obecnie do tego aby wszystkie kobiety w Unii Europejskiej chociaż raz przed 30 rokiem życia mogły przejść takie badanie całkowicie za darmo.

Wśród dodatkowych badań ginekologicznych wykonuje się:

  • Badanie per vaginam (badanie przez pochwę)
  • Badanie per rectum (badanie przez odbytnicę)
  • Badania morfologii i krwi
  • Badanie USG przezpochwowe
  • Badanie USG jamy brzusznej
  • Cystoskopia
  • Test na obecność wirusa HPV
  • Badanie zmian w obrębie odbytnicy i w pęcherzu moczowym

W jaki sposób wygląda badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne polega na pobraniu wymazu z powierzchni i kanału szyjki macicy. Następnie komórki wymazu badane są przez lekarza, który stwierdza czy są one prawidłowe, czy też występują już jakieś istotne zmiany.

Może ci się spodobać również
Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.