Rak jelita grubego

Rak jelita grubego jest jednym z najcięższych w przebiegu nowotworów. Jego objawy początkowe mogą być niezauważalne przez lata, przez co spora część pacjentów z dolegliwościami zgłasza się do lekarza zbyt późno. Rozwija się bardzo powoli, nawet do 10 lat dopóki pacjent nie zgłosi się do lekarza specjalisty. Tylko wczesne rozpoznanie raka jelita grubego daje nadzieję na szybkie wyzdrowienie i powrót do pełni zdrowia. Niestety, leczenie nowotworu rozpoznanego w stadiach późniejszych może nie przynieść oczekiwanych rezultatów.

Około 90 proc. wszystkich zachorowań stanowią gruczolakoraki. Gruczolakorakami nazywamy nowotwory rozwijające się w kierunku gruczołów i swoją formą „naśladujące” utkanie tkanek, w których się znajdują.

Częstotliwość zachorowania

W samej Europie co roku diagnozuje się raka jelita grubego u około 400 tysięcy osób. Około 200 tysięcy przypadków jest rozpoznawanych zbyt późno, a tym samym większość z nich to przypadki śmiertelne. Ponad 90 proc. zdiagnozowanych pacjentów to osoby po 50. roku życia, szczyt zachorowań przypada jednak na wiek 60 lat. Kobiety i mężczyźni chorują równie często.

Kto powinien się obawiać?

W największej grupie ryzyka zachorowania są osoby, które:

  • chorują na przewlekłą zapalną chorobę jelita grubego
  • miały w rodzinie przypadki rodzinnego zespołu polipowatości
  • w rodzinie rozpoznano wcześniej raka odbytnicy lub okrężnicy

Gdzie powstaje rak jelita grubego?

Nowotwór ten, jak sama nazwa wskazuje, najczęściej umiejscowiony jest w jelicie grubym − może wystąpić na każdym jego odcinku. Najczęściej lokalizowany jest w lewej części jelita. Rozwija się jednak także w okrężnicy i odbytnicy (45% przypadków).

Powstaje z polipów, które łączą się w duży nowotwór. Rośnie wewnątrz jelita, lub rozrasta się na zewnątrz otaczając pobliskie tkanki. W późniejszych stadiach poprzez naczynia krwionośne i chłonne tworzy przerzuty do innych narządów. Rzadko w początkowym stadium choroby stwierdza się występowanie guzów mnogich.

Klasyfikacja nowotworów

Według najprostszej klasyfikacji Dukesa nowotwory jelita grubego można podzielić na podane poniżej klasy.

  • Klasa A – nowotwór nie przekracza ściany jelita
  • Klasa B – nowotwór przekracza ścianę jelita
  • Klasa C – następują przerzuty w okolicznych węzłach chłonnych
  • Klasa D – następują przerzuty odległe do innych tkanek

Objawy raka jelita grubego

Objawy raka jelita grubego są podobne dla wszystkich przypadków. Mogą jednak być zależne od lokalizacji guza i oczywiście stopnia zaawansowania choroby.

Najczęstsze objawy raka lewej połowy jelita grubego:

  • bóle brzucha
  • wzdęcia wywoływane utrudnionym pasażem treści jelitowej
  • zmiana rytmu wypróżnień
  • występujące zaparcia lub biegunki
  • krwawienia do światła przewodu pokarmowego
  • niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza
  • osłabienie
  • obecność krwi w stolcu
  • podwyższenie temperatury ciała

Najczęstsze objawy raka odbytnicy:

  • świeża krew w stolcu
  • uczucie niepełnego wypróżnienia
  • bolesne parcie na stolec
  • stolce ołówkowate
  • bóle brzucha o charakterze kolki

Najczęstsze objawy raka odbytu:

  • świąd odbytu
  • wydzielina śluzo podobna
  • krwawienie
  • guz
  • nietrzymanie gazów i stolca

Najmniej charakterystyczne są objawy raka prawej połowy jelita grubego. Nowotwór może w początkowym okresie w ogóle nie dawać żadnych objawów.

Występujące objawy raka prawej połowy jelita grubego:

  • ból po prawej stronie brzucha
  • ciemne zabarwienie stolca
  • opór po prawie stronie brzucha, wyczuwany dotykowo
  • niedokrwistość
  • krew w kale
  • zaparcia

Objawy, które powinny alarmować o rozwijającym się raku jelita grubego (w jakiejkolwiek formie) to:

  • nagła zmiana rytmu wypróżnień
  • częste zaparcia, a nawet niedrożność jelita
  • zmiana kształtu stolca
  • anemia
  • osłabienie
  • chudnięcie
  • podatność na zmęczenie
  • gorączka
  • nudności
  • wymioty
  • trudności w przełykaniu

Rokowania

Rokowania pacjentów chorujących na raka jelita grubego nie są najlepsze jeśli chorobę diagnozuje się w późniejszym stadium. W stadium wczesnym leczenie operacyjne daje bardzo dobre efekty.

Przeżywalność pacjentów

Osoby chorujące na raka jelita grubego w Polsce nie przekraczają 28 proc. przeżywalności w ciągu następnych pięciu lat. W Europie średnia ta wynosi 50 proc. pacjentów, a w USA − 80 proc. pacjentów.

Zaawansowanie choroby a przeżywalność

Odsetek osób, które przeżywają po rozpoznaniu choroby dłużej niż 5 lat przedstawia się następująco:

  • I stadium: 70−90 proc. pacjentów
  • II stadium: 63−72 proc. pacjentów
  • III stadium: 46−55 proc. pacjentów
  • IV stadium: 12−17 proc. pacjentów

Niestety, u pacjentów, u których choroba została rozpoznana w stadium II i III bardzo często dochodzi do nawrotów.

Przerzuty

W późniejszych stadiach choroby występują częste przerzuty raka. Na początku dotyczą one okolicznych węzłów chłonnych, a w stadiach jeszcze późniejszych innych narządów wewnętrznych.

Najczęstsze przerzuty raka jelita grubego dotyczą:

  • wątroby
  • płuc
  • jajników
  • nadnerczy
  • mózgu
  • kości

Przerzuty powstają kiedy nowotwór ekspansywnie zajmuje drogą naczyń krwionośnych i chłonnych, coraz dalsze narządy w organizmie.

Leczenie raka jelita grubego – dostępne formy

Rozpoczęcie leczenia poprzedzone jest badaniami diagnostycznymi umożliwiającymi określenie choroby, wielkości zmian oraz dalszego postępowania z chorym − również w zakresie metody leczenia.

Badania diagnostyczne

Do najczęstszych badań diagnostycznych wykonywanych przy rozpoznawaniu raka jelita grubego zalicza się:

  • test na krew utajoną (badanie to można samodzielne wykonać w domu przy użyciu testów dostępnych w każdej aptece; pozytywny wynik badania powinien zostać jak najszybciej skonsultowany z lekarzem)
  • badanie per rectum (badanie przez odbytnicę, gdzie lekarz może wykryć źródła krwawienia, guzy nowotworowe)
  • kolonoskopia (badanie wykonywane za pomocą endoskopu służące do oglądania jelita grubego na całej długości)
  • wlew jelitowy (wykonanie zdjęć radiologicznych jelita grubego)
  • anoskopia (badanie odbytu i końca odbytnicy)
  • rektoskopia (badanie samej odbytnicy)

Chirurgiczne usunięcie guza

Najczęstszą i najskuteczniejszą formą leczenia raka jelita grubego jest operacja chirurgiczna mająca na celu usunięcie guza. Operacja przynosi dobre rezultaty jednak jedynie przy wykryciu raka w jego wczesnej fazie rozwoju. Wśród tych metod wymienia się:

  • Laparotomia − usunięcie guza wraz z położonym obok fragmentem jelita i węzłami chłonnymi
  • Kolostomia − założenie sztucznego odbytu wyłaniając pętlę jelitową przez powłoki brzuszne; dokupuje się specjalne woreczki umieszczane przy wylocie, które zbierają masy kałowe

Chemioterapia

Inną, mniej skuteczną i dodatkową formą leczenia jest chemioterapia. Leki dobrze sprawdzają się w usuwaniu komórek nowotworowych.

Chemioterapia skuteczna jest przede wszystkim w następujących sytuacjach:

  • przed operacją, aby początkowo zmniejszyć rozmiary guza
  • po operacji, aby zniszczyć komórki nowotworowe pozostawione po operacji
  • w przypadku występowania przerzutów do innych narządów

Chemioterapię łączyć można z leczeniem przeciwciałami. Taka forma leczenia nosi nazwę leczenia skojarzonego.

Leczenie paliatywne

Leczenie paliatywne dotyczy pacjentów, u których raka wykryto w późnym stadium rozwoju choroby. Czasami ma ono na celu jedynie przedłużyć życie pacjenta oraz poprawić jego jakość życia (zmniejszając ból), który nie ma już możliwości całkowitego wyzdrowienia.

Agresywne leczenie systemowe

W niektórych przypadkach stosuje się agresywne leczenie systemowe, jako odpowiednie dla osób, u których rak został wykryty w późnym stadium rozwoju. Leczenie to może dawać bardzo dobre efekty prowadząc nawet do zakwalifikowania pacjenta do leczenia operacyjnego.

Biologiczna terapia celowana

Nową formą leczenia nowotworów jest wykorzystanie wiedzy o specyficznych cechach komórek nowotworowych. Stosuje się wtedy leki, które mają za zadanie zablokowanie niektórych funkcjonalności tych komórek, przy pozostawieniu wszystkich funkcjonalności komórek zdrowych. W ten sposób blokuje się w komórkach rakowych np. możliwość prawidłowego funkcjonowania czy namnażania się − w ten sposób powoli je uśmiercając.

Przyczyny

Przyczyny zachorowalności na raka jelita grubego można podzielić ze względu na te, które zalicza się do wynikających z nieprawidłowego stylu życia oraz na te związane ze specyficznymi czynnikami genetycznymi.

Do przyczyn chorobowych związanych z rozwojem raka jelita grubego zalicza się:

  • długoletnie wrzodziejące zapalenie okrężnicy
  • rozrastające się polipy
  • rozrastające się większe gruczolaki (z polipów)
  • choroba Crohna

Do przyczyn związanych z nieprawidłowym trybem życia zaliczamy:

  • zbyt dużo spożywanych tłuszczów
  • brak warzyw w diecie
  • zbyt duża ilość spożywania czerwonego mięsa
  • dieta uboga w wapń i witaminy
  • palenie papierosów (ryzyko zachorowania u kobiet palących wzrasta o 40 proc. w stosunku do kobiet niepalących; u mężczyzn o 30 proc.)
  • brak wysiłku fizycznego
  • dieta uboga w błonnik

Czynniki genetyczne

Czynniki genetyczne grają bardzo istotną rolę w rozwoju raka jelita grubego. Większe szanse na zachorowanie mają osoby, u których w rodzinie wcześniej stwierdzono raka jelita grubego.

Dodatkowo:

  • rak rozwija się w wyniku mutacji genów supresorowych
  • mutacja genu KRAS występuje w 30−50 proc. przypadków zachorowania na raka jelita grubego z przerzutami
  • występuje dziedziczny rak niezwiązany z polipowatością − zespół Lynch
  • występuje genetyczna polipowatość rodzinna Ralnego

Profilaktyka i dieta

Profilaktyka raka jelita grubego powinna przede wszystkim polegać na zmianie trybu dotychczasowego życia.

Powinno się:

  • zastosować odpowiednią dietę
  • w przypadku stwierdzenia innych chorób, które mogą prowadzić do raka jelita grubego − zastosować stosowne leczenie
  • usunąć polipy
  • wykonywać badania profilaktyczne, szczególnie po 50 roku życia
  • stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne w przypadku zwiększonej szansy na zachorowanie
  • ćwiczyć przynajmniej 3 razy w tygodniu
  • utrzymywać stałą i zdrową wagę ciała

Odpowiednia dieta

Zastosowanie odpowiedniej diety może być pomocne w profilaktyce raka jelita grubego. Szczególnie powinno spożywać się dużo pokarmów bogatych w flawonoidy − substancje pomagające w niszczeniu komórek nowotworowych.

Powinno się:

  • spożywać odpowiednią ilość błonnika pokarmowego
  • ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa
  • jeść więcej ryb bogatych nienasycone kwasy tłuszczowe
  • jeść dużo świeżych owoców i warzyw (szczególnie warzyw strączkowych)
  • spożywać pieczywo gruboziarniste, zamiast białego
  • jeść ciemny ryż
  • unikać smażonych potraw
  • unikać potraw przygotowywanych na głębokim tłuszczu
  • unikać cukrów
  • stosować preparaty z wapnem i witaminami

Dodatkowo należy ograniczyć palenie papierosów i spożywanie alkoholu.

Osoby stosujące dietę antyrakową powinny także wypijać około 1,5 litra wody mineralnej dziennie. Wypijać można również zieloną herbatę, która jest bogatym źródłem flawonoidów.

Badania profilaktyczne

Do badań profilaktycznych, które mogą pomóc we wcześniejszej diagnozie raka, lub pomogą wykryć polipy (przeradzające się później w nowotwór), zalicza się:

  • badanie na obecność krwi utajonej (test można kupić w aptece)
  • test kałowy Tumor M2−PK
  • kolonoskopia
Może ci się spodobać również
Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.