Osteoporoza: objawy, przyczyny i leczenie

Osteoporoza ( dawniej nazywana zrzeszotnieniem kości, łac. osteoporosis ) jest chorobowym stanem metabolicznym, w wyniku którego stale postępuje ubytek masy kostnej, osłabia się struktura przestrzeni kostnej i wzrasta ryzyko wystąpienia złamań.

Częstsze przypadki osteoporozy obserwowane są u kobiet, które przeszły menopauzę – osteoporoza pomenopauzalna.

Podział

• osteoporoza miejscowa
• osteoporoza uogólniona:pierwotna (wywołuje 80% przypadków zachorowań):
  • osteoporoza inwolucyjna ( występuje najczęściej), dzieli się na osteoporozę pomenopauzalną oraz osteoporozę w wieku podeszłym,
• osteoporoza idiomatyczna,wtórna (wywołuje 20% przypadków zachorowań).

Przyczyny

• w osteoporozie pomenopauzalnej główną przyczynę stanowi niedoczynność jajników nasilająca się po 50 roku życia, wywołująca wzrost resorpcji kości i nadmierną utratę wapnia,
• w podeszłym wieku, powyżej 70 roku życia, osteoporoza wynika z pojawienia się niedoborów wapnia wywołane przez gorsze jego wchłanianie z jelit,
• w osteoporozie wtórnej do głównych przyczyn należą: przewlekłe choroby układu pokarmowego, zaburzenia gospodarki hormonalnej, choroby nerek, choroby narządu ruchu, choroby wątroby oraz wiele chorób wrodzonych, które mogą doprowadzić do powstania osteoporozy.

Czynniki ryzyka

• płeć – zachorowania są powszechniejsze u kobiet niż u mężczyzn, ze względu na wcześniejsze występowanie menopauzy u kobiet niż andropauzy u mężczyzn,
• wiek – z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania na osteoporozę, do grupy wysokiego ryzyka zalicza się osoby, które przekroczyły 65 rok życia bez względu na płeć,
• rasa – choroba występuje z większą częstotliwością u osób białych oraz żółtych niż u czarnych,
• budowa ciała – większe ryzyko choroby występuje w przypadku osób wątłych, mających drobne kości niż u osób z masywną budową ciała,
• czynniki genetyczne – skłonność do osteoporozy dziedziczona jest po matce, jeśli zachorowanie wystąpiło u matki bądź babci istnieje duże prawdopodobieństwo naszego zachorowania,
• menopauza u kobiet,
• przedwczesne wygaśnięcie aktywności jajników,
• zaburzenia miesiączkowania,
• pierwotny lub wtórny brak miesiączki,
• czynniki związane z żywieniem i otoczeniem ( niedobór witaminy D oraz wapnia, siedzący tryb życia, nadmiar sodu, stosowanie różnych używek ).

Objawy osteoporozy

Początki choroby przebiegają zwykle bezobjawowo. Osteoporoza rozwija się wolno, przez wiele lat. Zazwyczaj pierwszy zauważalny objaw stanowią pojawiające się złamania, gdy choroba jest już w stadium zaawansowanym.

Najczęstsze objawy:

• bóle kręgosłupa,
• bóle na odcinku piersiowym,
• bóle krzyża,
• bóle kości długich w momencie obciążenia,
• obniżenie wzrostu ( złamania kompresyjne kręgów ),
• bóle między łopatkami.

Diagnostyka

W celu stwierdzenia osteoporozy lekarze wykonują różnego rodzaju testy biochemiczne ( badania moczu i krwi ) oraz badania obrazowe.

Leczenie osteoporozy

Główny cel leczenia to zapobieganie złamaniom oraz innym urazom. Skuteczne leczenie musi być stosowane w sposób konsekwentny i długotrwały, do końca życia.

Leczenie osteoporozy opiera się na kombinacji dwóch rodzajów leków, których odmienne działanie pozwala im idealnie się uzupełniać. Do zadań pierwszego z nich należy hamowanie odpowiedzialnych za niszczenie kości komórek, są to: estrogeny, raloksifen, kalcytonina oraz bifosofniany. Celem drugiego leku jest pobudzanie odnowy kośćca, znajdą się tu różnego rodzaju preparaty wapnia oraz witaminy D, parahormon (PTH) oraz fluorki. Obecnie korzysta się głównie z leków, które hamują ubytek masy kostnej, natomiast leki odbudowywujące wykorzystuje się znacznie rzadziej, gdyż ich skuteczność pozostaje wątpliwa.

Stosuje się także zabiegi fizjoterapeutyczne.

Profilaktyka

W wielu przypadkach skuteczność działań profilaktycznych jest niezwykle wysoka, dlatego należy zwrócić na nią uwagę szczególnie u osób po 60 roku życia, u których występuje przynajmniej jeden z czynników ryzyka, pojawiają się choroby układu krążenia lub choroby narządu ruchu, a wywiad rodzinny wykazuje schorzenia przebiegające z zaburzeniami gospodarki wapniowo- fosforanowej.

Wśród licznych czynników, które mogą mieć wpływ na wystąpienie schorzenia najistotniejsze są:

• aktywność fizyczna – stosowanie większej ilości ćwiczeń fizycznych bądź odbywanie codziennego spaceru może znacząco wpłynąć na zmniejszenie ryzyka osteoporozy. Specjaliści zalecają także wykonywanie przez 20 minut dziennie określonych ćwiczeń oraz pływanie i jazdę na rowerze.
• używki – zaprzestanie spożywania alkoholu oraz palenia tytoniu jest także szczególnie istotne w profilaktyce choroby,
• dostarczanie odpowiedniej ilości wapnia – należyta dawka wapnia powinna być dostarczana każdego dnia naturalnie z pożywieniem lub w formie suplementacji.
• eliminacja upadków – to bardzo ważny element jednak jego realizacja jest bardzo trudna do osiągnięcia. Oddziałują na niego techniczne warunki otoczenia oraz odpowiednie leczenie chorób krążenia oraz zaburzeń równowagi.