Marskość wątroby: objawy, przyczyny i leczenie

Marskość wątroby, inaczej zwłóknienie wątroby, z j. łac. cirrhosis hepatis. Jest to nieustannie narastające włóknienie miąższu wątroby, które ciągle niszczy strukturę tego narządu.

W marskości wątroby charakterystyczne jest zmienianie się komórek we włókna tkanki łącznej, co wywołuje nieprawidłowości w budowie narządu i doprowadza do upośledzenia funkcji metabolicznych, jest przyczyną nadciśnienia wrotnego oraz powoduje problemy w odpływie żółci.

Przyczyny

• toksyny (również alkohol),
• choroby metaboliczne,
• zakażenie wirusem,
• przewlekłe nadużywanie alkoholu,
• zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B oraz C,
• marskość z autoimmunizacji – organizm wytwarza przeciwciała ukierunkowane przeciw własnej wątrobie, co w konsekwencji doprowadza do uszkodzenia narządu, zapalenia, pojawiania się łącznotkankowych blizn oraz zwłóknienia,
• choroby genetyczne – powodują powstawanie nieprawidłowości w funkcjach metabolicznych narządu, oraz upośledzają jego zdolność przechowywania metali, białek, enzymów oraz innych cząsteczek (hemochromatoza, niedobory alfa-1- antytrypsyny, Choroba Wilsona, Galaktozemia, Mukowiscydoza, upośledzenie przechowywania glikogenu),
• niektóre leki,
• niektóre pasożyty, np. motylica wątrobowa,
• choroby, które wywołują zamknięcie przewodów żółciowych – z powodu nadmiernego nagromadzenia żółci dochodzi do uszkodzeń w wątrobie (w przypadku niemowląt – przewody żółciowe mogą być niewykształcone bądź zablokowane, zaś u dorosłych najczęściej spotykaną przyczyną jest zwłóknienie przewodów żółciowych, połączone z ich zapaleniem oraz bliznowaceniem),
• wtórne zwłóknienie wątroby może pojawić się jako następstwo operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego, w sytuacji gdy zostaną one przez przypadek uszkodzone,
• stłuszczenie wątroby – w sytuacji gdy w wątrobie gromadzi się nadmierna ilość tłuszczu dochodzi do jej bliznowacenia. Przypadłość taka pojawia się w przebiegu cukrzycy, otyłości, w niedoborach białka, chorobie wieńcowej oraz w trakcie leczenia preparatami steroidowymi.

Podział

• marskość zastoinowa,
• marskość alkoholowa,
• marskość żółciowa,
• marskość pozapalna,
• marskość uwarunkowana genetycznie.

Objawy marskości wątroby

Wczesne:

• czerwone plamki występujące na górnej połowie ciała,
• zaczerwienienie dłoni,
• przerost ślinianek przyusznych,
• zwłóknienie ścięgien w kończynach górnych,
• może pojawić się zniekształcenie palców i paznokci u rąk.

Gdy następuje znaczne pogorszenie funkcji wątroby mogą pojawić się objawy:

• zmęczenie,
• wyczerpanie,
• nudności,
• zanik łaknienia,
• osłabienie,
• spadek masy ciała,
• ginekomastia,
• bóle brzucha,
• wodobrzusze,
• splenomegalia- powiększenie śledziony, w wyniku przekrwienia wywołanego nadciśnieniem wrotnym,
• asterixis – wyciągnięte, grzbietowo zgięte dłonie obustronnie trzepoczą (objaw występuje u pacjentów z encefalopatią wątrobową).

Powikłania

• żółtaczka – zbyt niskie tempo metabolizmu bilirubiny,
• krwawienia oraz wybroczyny – zbyt niska ilość produkowanych czynników krzepnięcia,
• świąd skóry – spowodowane odkładaniem się w skórze substancji, które powstają jako skutek nieprawidłowych przemian zawartych w żółci związków,
• wzrost wrażliwości na leki – zmniejszone tempo metabolizmu aktywnych biologicznie związków, wskutek czego pozostają one dłużej we krwi,
• złośliwy nowotwór wątroby (rak wątrobowo komórkowy),
• encefalopatia wątrobowa,
• insulinooporność oraz cukrzyca typu II,
• nadciśnienie wrotne.

Diagnostyka

• analiza objawów,
• wywiad,
• zbadanie historii chorób pacjenta,
• badanie fizykalne,
• badania laboratoryjne,
• tomografia komputerowa osiowa,
• rezonans magnetyczny,
• ultradźwięki,
• badanie z zastosowaniem radioizotopów.

Niektóre przypadki wymagają dodatkowo wykonania:

• biopsji tkanki wątrobowej,
• mikroskopowego badania histopatologicznego.

Leczenie marskości wątroby

• zmiana diety na wątrobową,
• o ile to możliwe odstawienie leków, które szkodzą wątrobie,
• kategoryczne odstawienie alkoholu,
• stosowanie środków, które wspomagają wątrobę (np. ostropest plamisty),
• gdy marskość wątroby powoduje inne schorzenie, wdrażane jest jego leczenie aby zapobiec dalszym uszkodzeniom narządu,
• leczenie powikłań marskości wątroby poprzez podawanie leków : środki przeczyszczające, antybiotyki, leki obniżające ciśnienie czy środki na wodobrzusze,
• gdy nie działa już żadna forma leczenia stosowany jest przeszczep wątroby. Skuteczność przeszczepu wynosi około 90%, natomiast osoba chora do końca życia będzie musiała przyjmować leki immunopresyjne.